ilkeller.md

Temel Veri Türleri

Rust çok sayıda temel veri türüne erişim sağlar.

i. Boolean

bool: yalnızca true ya da false olabilecek bir değeri temsil eden mantıksal veri türüdür.

fn main() {
    let a: bool = true;         // Tür bildirimli 
    let b = false;              // Tür çıkarsamalı kısa bildirim şekli
    
    println!("{}, {}", a, b);   // true, false
}

Bir tamsayı türüne dönüştürüldüğünde true için 1 false için 0 atandığı görülür.

   let x = a as u8;
   let y = b as u8;
   println!("Tamsayı true : {}, tamsayı false: {}", x, y);
   // Tamsayı true : 1, tamsayı false: 0

Bit operatörleri aracılığıyla BitAnd &, BitOr |, Not ! vb. gibi çeşitli özelliklerin uygulanmasını sağlar.

⭐️ Uygulamada TRUE, FALSE, 1, 0 gibi olası karşılık değerleri kullanılmaz.

fn main() {
    let hava_yagmurlu: bool = true;
    
    if hava_yagmurlu == true {
        println!("Dışarıya çıkarken şemsiyeni unutma");
    } else {
        println!("Güneşlenerek kahve içmek için harika bir gün");
    }
}
// Dışarıya çıkarken şemsiyeni unutma

ii. Char

char: 'a', '@', '~' gibi unicode desteğinde, her biri 4 byte yani 32 bit'e sığan ve tek bir harf karakterini temsil eden türlerdir. Tek tırnak işareti arasında ifade edilirler.

fn main() {
    let a = '😎'; 
    let b = '♫';
    let c = '@';
    println!("a: {}, b: {}, c: {}", a, b, c); 
}
// a:😎, b:♫, c:@

iii. i8, i16, i32, i64, i128

8, 16, 32, 64, 128 bit sabit boyutlu ve (+/-) işaretli tam sayı değerlerini tutarlar.

VERİ TÜRÜ	MIN	MAX
i8	-128	127
i16	-32768	32767
i32	-2147483648	2147483647
i64	-9223372036854775808	9223372036854775807
i128	-170141183460469231731687303715884105728	170141183460469231731687303715884105727

💡 Alt sınır ve üst sınır değerleri; alt sınır değerler için -(2ⁿ⁻¹) ve üst sınır değerler için 2ⁿ⁻¹-1 formüllerine dayanmaktadır. Türün alt sınır değerlerini öğrenmek için min_value(), üst sınır değerlerini öğrenmek içinse max_value() işlevleri kullanılır.

fn main() {
    println!("i16 alt sınır değeri: {} ve üst sınır değeri: {}", i16::min_value(), i16::max_value());
}
// u8 alt sınır değeri:0, u8 üst sınır değeri: 255

iv. u8, u16, u32, u64, u128

8, 16, 32, 64, 128 bit sabit boyutlu ve (0/+) işaretsiz tam sayı değerlerini tutarlar.

VERİ TÜRÜ	MIN	MAX
u8	0	255
u16	0	65535
u32	0	4294967295
u64	0	18446744073709551615
u128	0	340282366920938463463374607431768211455

💡 Alt sınır ve üst sınır değerleri; alt sınır değerler için 0 ve üst sınır değerler için 2ⁿ-1 formüllerine dayanmaktadır. Her tam sayı türünün alt sınır değerlerine min_value(), üst sınır değerlerine ise max_value() işlevleri aracılığıyla ulaşılır.

fn main() {
    println!("u32 alt sınır değeri: {} ve üst sınır değeri: {}", u32::min_value(), u32::max_value());
}
// u32 alt sınır değeri: 0 ve üst sınır değeri: 4294967295

v. isize ve usize

İşaretçi boyutunda işaretli ve işaretsiz tam sayı türlerini tutarlar. Programın derlenmekte olduğu bilgisayar mimarisinin sunduğu en yüksek bit değerine eşittirler. Varsayılan olarak bu değerler 32 bit platformlarda 32 bit, 64 bit platformlarda da 64 bit kabul edilir.

🔎 Çapraz derleme ve desteklenen katmanlar hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz

fn main() {
    println!("isize alt sınır değeri: {} usize üst sınır değeri: {}", 
            isize::max_value(), usize::max_value());
}
// isize alt sınır değeri: -9223372036854775808 ve isize üst sınır değeri: 9223372036854775807

vi. f32 ve f64

32 ve 64 bit boyutlarında kayar noktalı sayıları tutabilen türlerdir. Rust, kayar noktalı sayıları ifade ederken IEEE standartlarına uyar. Bu nedenle f32 türü, diğer dillerdeki tek duyarlıklı float türüne benzerken, f64 çift duyarlıklı double türüne benzer. Hedeflenen donanım çift hassasiyeti desteklemiyorsa yahut tek hassasiyetli türün çift hassasiyetli türden daha hızlı olabileceği durumlarda f32, diğer durumlarda daima f64 kullanılması tavsiye edilir. Rust' ta aksi belirtilmedikçe tamsayılar için i32, kayan noktalı sayılar için f64 türlerinin kullanılacağını varsayılır.

⭐️ Her ne kadar derleme anında türler çıkarsanıyor olsalar da, eğer varsayılan türler haricinde bir tür kullanılmak isteniyorsa, bu türün açıkça bildirilmesi gerekir.

fn main() {
    let a = 4.7_f32;
    let b = 5.2_f32;
    let c = -3.3_f32;
    
    println!("a: {}, b: {}, c: {}", a, b, c);
    println!("a: {}, b: {}, c: {}", a.floor(), b.ceil(), c.round());
}
// a:4.7, b:5.2, c:-3.3
// a:4, b:6, c:-3

🔎 Örnekte yer alan floor(), ceil(), round() metod açıklamaları ve daha fazlası için bağlantıyı ziyaret edebilirsiniz.

vii. Diziler

Aynı veri türündeki öğelerin sabit boyutlu listesini tutarlar. Köşeli parantez içinde tanımlanırlar ve bellekte bitişik olarak depolanırlar. Tür ve uzunluk bilgileri derleme zamanında bilinmesi gerektiğinden [T; size] söz dizimiyle kullanılırlar. Köşeli parantez içinde bildirilen birinci bölüm olan T dizi elemanlarının türünü, ikinci bölüm olan size dizinin büyüklüğünü bildirir.

let a = [1, 2, 3];                                // a[0] = 1, a[1] = 2, a[2] = 3 
let mut b = [1, 2, 3];                            // Elemanları değişebilen dizi
b[0] = 2;
b[1] = 4;
b[2] = 6;

println!("{:?}", b);                              // [2, 4, 6]; 

let c: [i32; 0] = [];                             // [Tür tanımı; öğesiz] -> [] / boş bir dizi
let d: [i32; 3] = [1, 2, 3];                      // Türü ve eleman sayısı bildirilmiş dizi 
let e = ["değer"; 3];                             // ["değer", "değer", "değer"]; 

println!("{:?}", a);                              // [1, 2, 3]; 
println!("{:#?}", a);                             // [ // 1, // 2, // 3 // ];

let xs: [i32; 5] = [1, 2, 3, 4, 5];               // 5 elemanlı statik bir dizi
let ys: [i32; 500] = [0; 500];                    // Tüm üyeleri 0 ile ilklenen 500 elemanlı dizi
let ab: [i32; 5] = [-2, 5];                       // Tüm üyeleri -2 ile ilklenen 5 elemanlı dizi

println!("Dizinin ilk elemanı: {:?}", xs[0]);     // Dizilerde index 0 dan başlar. 1 yazdırılır.
println!("Dizinin {} tane üyesi var", ys.len());  // len işlevi dizinin uzunluğunu verir
println!("Dizi elemanları: {:?}", ab);            // [-2, -2, -2, -2, -2];

// use std::mem;
println!("ys dizisi belleğin stack bölgesinde: {} byte yer kaplıyor.", mem::size_of_val(&ys));

💡 Diziler varsayılan olarak değişmez kabul edildiklerinden, tanımlandıktan sonra eleman adetleri ve türleri değiştirilemez. Tanımlandıkları sırada aldıkları mut anahtar sözcüğü ile sadece eleman değerleri değiştirebilir.

🔎 Eğer eleman adetlerinin otomatik olarak arttırılabildiği bir dizi türü gerekiyorsa bunun için Vektörler tercih edilmelidir. Vektörler türleri aynı olmak kaydıyla istenilen sayıda elemanı kabul ederler.

viii. Çokuzlular

Aynı ya da farklı veri türlerinden oluşan elemanların sabit büyüklükteki listelerini oluşturmak için kullanılan değer topluluklarıdırlar. Her elemanı (T1, T2, T3...Tn) kendi türünün imzalı değeri olduğundan, çok sayıda elemanı veya farklı türlerin elemanlarını bir araya getirmek için kullanılırlar.

fn main() {
    let a = (1, 1.5, true, 'a', "Merhaba Dünya!");
    let a: (i32, f64, bool, char, &str) = (1, 1.5, false, 'a', "Merhaba Dünya!");
    println!("a: {:?}", a);                        // a: (1, 1.5, false, 'a', "Merhaba Dünya!")
    
    let mut x = (1, 1.5);
    x.0 = 2;
    x.1 = 3.0;
    println!("x: {:?}", x);                        // x: (2, 3.0)
    
    let b: (i32, f64) = (10, 3.5);
    println!("b: {:?}", b);                        // b: (10, 3.5)
    
    let (c, d) = b;
    println!("c: {:?}, d: {:?}", c, d);            // c: 10, d: 3.5
    
    let (e, _, f, _, g) = a;
    println!("e: {:?}, f: {}, g: {}", e, f, g);    // e: 1, f: true, g: Merhaba Dünya!
                                                   // _ ilgilenmediğiniz öğeleri temsil eder
    let h = (0,);
    println!("h: {:?}", h);                        // h: (0,) -> Tek elemanlı Çokuzlu
    
    let i = (b, (20, 50), -3.2);
    println!("i: {:?}", i);                        // i: ((10, 3.5), (20, 50), -3.2)
}

⭐️ Bu tür de tıpkı diziler gibi varsayılan olarak değiştirilmez halde gelir. Bu nedenle mut anahtar kelimesiyle tanımlanmaları sadece öğelerinin değiştirilebilmesini sağlar ve eleman sayılarının değiştirilmesine izin verilmez.

💡 Çokuzlu öğelerinin herhangi birini değiştirmek istediğinizde, yeni değerin önceki değer türü ile aynı olmasına dikkat etmelisiniz.

ix. Dilimler

Dizilere benzemekle birlikte boyutları derleme zamanında belli olmayan koleksiyon türleridir. Dilimleri &[T]; söz dizimiyle ifade edilebilen ve iki parçadan oluşan nesneler olarak düşününmemiz gerekir. Bu parçaların ilki erişilen verinin göstergesi olurken, ikincisi elde edilecek olan dilimin uzunluğunu göstermektedir. Bir diziyi veya koleksiyon türünü kopyalayarak kullanmak yerine verilerin bir kısmına erişmek için bir görüntü/referans oluştururlar. Bu referanslar değişmez veya değişir halde olabilirler.

fn main() {
    let a: [i32; 4] = [1, 2, 3, 4];    // Referans verilecek ana dizi 
    
    let b: &[i32] = &a;
    println!("b: {:?}", b);            // Bütün dizi dilimlenir.

    let c = &a[0..4]; 
    println!("c: {:?}", c);            // index 0 dan başlayarak ilk 4 eleman

    let d = &a[..];
    println!("d: {:?}", d);            // Bütün dizi dilimlenir.
    
    let e = &a[1..3];
    println!("e: {:?}", e);            // [2, 3]

    let f = &a[1..];
    println!("f: {:?}", f);            // [2, 3, 4]
    
    let g = &a[..3];
    println!("g: {:?}", g);            // [1, 2, 3]
}

Diziler dilimler tarafından otomatik olarak ödünç alınırlar.

fn dilimle(dilim: &[i32]) {
    println!("İlk elemanı {} olan {} elemanlı dilim", dilim[0], dilim.len())
}

fn main() {
    let dil: [i32; 5] = [1, 2, 3, 4, 5];
    dilimle(&dil);
    
    let dilim: &[i32] = &dil[0..4];
    dilimle(&dilim);
    
    dilimle(&dil[1..3]);
}
// İlk elemanı 1 olan 5 elemanlı dilim
// İlk elemanı 1 olan 4 elemanlı dilim
// İlk elemanı 2 olan 2 elemanlı dilim

x. Str

Unicode dizgilerinin bir parçasını UTF-8 formatında tutan boyutu olmayan dilimlerdir.

fn main() {
    let dizgi = String::from("Merhaba Dünya!");
    let merhaba = &dizgi[0..7];
    println!("Dizginin ilk parçası: {}", merhaba);
    
    let dunya = &dizgi[8..15];
    println!("Dizginin son parçası: {}", dunya);
}
// Dizginin ilk parçası: Merhaba
// Dizginin son parçası: dünya!

⭐️ Hafızanın herhangi bir yerinde saklanan ve boyutu belirsiz bir UTF-8 kod noktası koleksiyonunu tutan statik ve değişmez olarak tahsis edilmiş bir dizgi parçasıdır. Dizgiler ödünç verilirlerken &str biçiminde iletilirler.

Sonraki konuya geçmeden önce...

• Değişken tanımlarında yapılan tür bildirimlerinin dışında, tamsayılar için veri türü doğrudan son ek olarak değere eklenebilir. Bunun yanında, uzun sayıların okunabilirliğini artırmak amacıyla basamaklar arasında _ karakterini ayrıştırıcı olarak kullanabiliriz. Ayrıştırıcı kullanımı bu sayıda olduğu gibi 10000_0000 esnek olup istenilen basamakların arasını, dilediğiniz biçimde bölebilirsiniz.

fn main() {
    // Bu tanım `let a: i16 = 5;` ifadesine eşittir
    let a = 5i16;
    
    // Bu tanım `let b: i32 = 100000000;` ifadesine eşittir
    let b = 100_000_000; 
}

• Dizgi olarak Türkçeleştirdiğimiz String, belleğin heap (öbek) adlı bölgesinde depolanan bir türdür. Boyutları genişlemeye uygun olan bu türün UTF-8 standartlarında olduğu garanti edilir. Bir dizginin mülkiyetini almak gerektiğinde dizginin kendisini, ödünç almak gerektiğindeyse &str ile dizgi dilimine başvururuz.

• Bir String türü, &str türünden, to_string() veya String::from() metodları kullanılarak oluşturulabilir. Benzer şekilde bir String türü de as_str() metodu yardımıyla, &str türüne dönüştürülebilir.

fn main() {
    let d: &str = "Merhaba";    // &str
    let s = d.to_string();      // şimdi String
    
    let dd = s.as_str();        // &str
    let e = String::from(dd);   // yine String
    
    println!("d:{}, s:{}, dd:{}, e:{}", d, s, dd, e);
}
// d:Merhaba, s:Merhaba, dd:Merhaba, e:Merhaba

Oyun alanında dene