-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
Copy pathdhammapada.tex
1841 lines (1317 loc) · 127 KB
/
dhammapada.tex
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
\documentclass{article}
\usepackage{hyperref}
\usepackage{longtable}
\usepackage{booktabs}
\usepackage{fontspec}
\defaultfontfeatures{Ligatures={TeX}}
\setmainfont{CMU Serif}
\setsansfont{CMU Sans Serif}
\setmonofont{CMU Typewriter Text}
\usepackage[english,belarusianb]{babel}
\languageattribute{belarusian}{classic}
\usepackage{parskip}
\begin{document}
\begin{quote}
Дхамапада
На Беларускую мову Дхамапада* перакладзена Сяргеем Калеевым (Serge
Kaleyeu, [email protected],
\href{http://www.facebook.com/s.kalejeu}{facebook.com/s.kalejeu}) у 2012
годзе. Дадзены пераклад зроблены ў асноўным на падставе Польскага
перакладу Зьбігнева Бэкера (Zbigniew Becker), зробленага ім на падставе
Ангельскага перакладу з Палійскай Acharya Buddharakkhity. Свабодны
распаўсюд усіх зробленых мной перакладаў дазваляецца й вітаецца.
Заўважыў недакладнасьць? Паведамі перакладчыка(у)! :-)
\end{quote}
\href{http://www.Spakoj.eu}{Spakoj.eu}
\section{Пары (падвойныя строфы)}
Розум папярэднічае ўсім злым станам (думкам).
Розум зьяўляецца правадыром; яны створаны розумам.
Калі гаворыш альбо дзейнічаеш са злым розумам,
надыйдзе цярпеньне, так як кола возу
накіроўваецца за падковай вала, які яго цягне.
Розум папярэднічае ўсім добрым станам.
Розум зьяўляецца правадыром; яны створаны розумам.
Калі гаворыш альбо дзейнічаеш з добрым розумам,
надыйдзе дабрыня, так як цень,
які цябе ніколі не пакідае.
"Ён мяне абразіў, пабіў, адолеў, абакраў"
У асобах, якія жывяць такія думкі, гнеў ня згасьне.
"Ён мяне абразіў, пабіў, адолеў, абакраў"
У асобах, якія ня жывяць такіх думак, гнеў будзе згашаны.
Нянавісьць у гэтым сьвеце ніколі не супакоіцца нянавісьцю; адзінае
праз брак нянавісьці (не-нянавісьць) нянавісьць супакойваецца. Гэта
Адвечнае Права (Закон).
Ёсьць тыя, якія не ўсьведамляюць, што пэўнага дня ўсе мусім памерці,
аднак тыя, хто гэта разумее, сканчваюць свае спрэчкі.
Так як бура валіць слабое дрэва, так Мара змагае чалавека, які жыве
адно толькі ў імкненьні да прыемнасьці, неапанаванага ў сваіх пачуцьцях,
залішняга ў ядзеньні, лянівага і марнатраўнага.
Так як бура ня ў стане паваліць скалістае гары, так Мара ніколі не
пераможа чалавека, які жыве ў медытацыі над забруджваньнямі, які пануе
над сваімі пачуцьцямі, умеранага ў ежы і поўнага веры з чыстым высілкам.
Хто будучы распусным, пазбаўлены самаапанаваньня і праўдамоўнасьці,
апранае жоўтае мніскае адзеньне, з пэўнасьцю яго ня варты.
Але хто ачысьціўся зь няправільнасьці, мае ўгрунтаваныя цноты й
поўны самаапанаваньня і праўдамоўнасьці, сапраўды годны мніскага
адзеньня.
Хто блытае неістотнае з істотным, а істотнае зь неістотным, трывае
пры памылковых думках і ніколі не дасягне таго, што істотнае.
Хто распазнае істотнае як істотнае, а неістотнае як неістотнае, мае
ўласьцівыя погляды і дасягне таго, што істотнае.
Так як дождж пранікае празь дзіравы дах,
так жаданьне пранікае да невыпрактыкаванага розуму.
Так як дождж не пранікае праз добра забясьпечаны дах,
так жаданьне не пранікае да выпрактыкаванага розуму.
Злачынец шкадуе і зараз, і ў наступным жыцьці; шкадуе ў абодвух
сьветах. Распачуе і церпіць, узгадваючы свае нячыстыя ўчынкі.
Дабрачынца радуецца зараз і ў наступным жыцьці; радуецца ў абодвух
сьветах. Радуецца і трыюмфуе, узгадваючы свае чыстыя ўчынкі.
Зараз церпіць і пазьней будзе цярпець. Злодзей церпіць у двух часах.
"Зрабіў зло" - думае і церпіць. Церпіць таксама, калі ідзе да ніжэйшых
сьветаў.\\
~\\
Зараз шчасьлівы і пазьней будзе шчасьлівы. Дабрачынца шчасьлівы ў
двух часах. "Зрабіў дабро" - думае і ёсьць шчасьлівы. Таксама шчасьлівы,
калі пераходзіць да поўнага асалоды стану.
Нават калі нехта цытуе сьвятыя тэксты, аднак не захоўваецца ў
адпаведнасьці зь імі, то такі няўважны чалавек ёсьць нібы пастыр, які
лічыць статак некага іншага - ня ўдзельнічае ў плёнах сьвятога жыцьця.
Нават калі нехта рэдка цытуе сьвятыя тэксты, аднак стасуе Навуку ў
практыцы, пакідаючы прагу, нянавісьць і аблуду, з праўдзівай мудрасьцю і
вызваленым розумам, не трымаючыся спазмава нічога ані ў гэтым сьвеце,
ані ў ніводным іншым - нехта такі сапраўды ўдзельнічае ў плёнах сьвятога
жыцьця.
\section{Уважнасьць}
Уважнасьць зьяўляецца сьцежкай да Несьмяротнасьці {[}Нібаны{]},
няўвага зьяўляецца сьцежкай да сьмерці.
Уважлівыя не паміраюць, няўважлівыя ўжо як трупы.
Добра разумеючы тое адрозьненьне,
уважныя мудрацы цешацца ўважнасьцю,
раскашоўваючыся сьферамі Ар'яў {[}Шляхетных{]}.*
Мудрацы, заўсёды медытуючыя і вытрывалыя, дазнаюць Нібаны,
непараўнанай свабоды ад коваў.
Стала ўзрастае слава таго, хто ў сваім захаваньні поўны энэргіі,
прытомнасьці і чысьціні, хто бачлівы і самаапанаваны, правы і ўважны.
Праз працяжны высілак, дысцыпліну, самакантроль, няхай мудрэц збудуе
сабе выспу, якую нічога не паглыне.
Ігнаранцкі, глупы люд раскашоўваецца няўважнасьцю,
Мудрэц захоўвае пільнасьць як найвялікшы скарб.
Не трапляй у няўважнасьць, ня страчвай сябе ў цялесных прыемнасьцях.
Сапраўды, уважная асоба, якая практыкуе медытацыю, дасягае вялікай
асалоды.
Калі чалавек пакідае няўважнасьць і захоўвае бачнасьць, атрымлівае
мудрасьць і вольнасьць ад смутку. Выразна бачыць іншых пагружаных у
смутку і глупстве, так як асоба, якая стаіць на ўзгорку бачыць раўніны.
Уважны сярод няўважных, цалкам абуджаны сярод сьпячых, мудрэц
выступае наперад нібы жвавы верхавы конь, які пакідае за сабой марных
канёў.
Праз сваю чуйнасьць Індра стаў водцам багоў. Уважнасьць заўсёды
годная пахвалы, а няўважнасьць - заўсёды пагарды.
Мніх, які раскашоўваецца ўважнасьцю, а баіцца няўважнасьці,
прасоўваецца наперад нібы агонь палячы любыя ковы, як дробныя, так і
вялікія.
Мніх, які раскашоўваецца ўважнасьцю, а баіцца няўважнасьці, ніколі
не ўпадзе. Ёсьць блізка Нібаны.
\section{Розум}
Так як вытворца стрэлаў выпрамляе стралу, так таксама ўважны чалавек
выпрамляе свой розум - як жа хаатычны й нясталы, як жа цяжкі да
ўпільнаваньня і апанаваньня.
Як рыба выцягнутая з вады і выкінутая на зямлю, якая кідаецца і
шарпаецца, такім ёсьць разгарачаны розум. Належыць таму пакінуць сьферу
прагненьняў.
Сапраўды цудоўным зьяўляецца апанаваньне розуму, так цяжкага да
паўстрыманьня, заўсёды шпаркага ў хапаньні ўсяго, чаго толькі запрагне.
Апанаваны розум прыносіць шчасьце.
Няхай уважны чалавек пільнуе свайго розуму, так цяжкага да
апанаваньня і ў найвышэйшай ступені субтэльнага, які хапаецца ўсяго,
чаго толькі запрагне. Упільнаваны розум прыносіць шчасьце.
Схаваны ў пячэры {[}цела{]}, пазбаўлены кшталту, розум вандруе
далёка і рухаецца сам. Тыя, што паўстрымліваюць гэты розум, вызваляюцца
з кайданоў Мары.
Калі розум некага ня ёсьць сталы, калі нехта такі ня ведае Добрай
Навукі і яго вера ёсьць хісткай, мудрасьць такой асобы ня будзе
дасканалай.
Няма страху для Абуджанага, некага, чый розум незаплямлены
{[}пажаданьнем{]} ані заражаны {[}нянавісьцю{]}, хто перакрочыў заслугу
і правіну.*
Бачачы, што гэта цела крохкае нібы гліняны жбан, узмацняй свой розум
нібы ўзмоцненае места і перамажы Мару мячом мудрасьці. Потым, ахоўваючы
сваю перамогу, застаніся непрывязаны да нічога.
Неўзабаве, ах! Гэта цела спачне на зямлі пазбаўленае апекі і жыцьця,
быццам непатрэбная калода.
Што б ні ўчыніў вораг ворагу альбо нехта поўны нянавісьці іншаму -
кепска накіраваны розум вырабляе чалавеку значна большую крыўду.
Ані матка, ані бацька, ані ніводны іншы кроўны ня можа прынесьці
чалавеку большага дабра, чым яго ўласны, добра накіраваны розум.
Іншы варыянт перакладу 43: Ня можа тое выканаць бацька, ня можа тое
выканаць матка. Адзінае ўласьціва накіраваны розум можа таго даканаць,
таму зьяўляецца прычынай узвышэньня.
\section{Кветкі}
Хто пакорыць зямлю, сьветы цярпеньня і сьферу людзей і багоў? Хто
дасканала ўрэчаісьніць гэтую ясна прадстаўленую сьцежку мудрасьці, так
як майстар укладаньня кветак дасканаліць свае кветкавыя кампазіцыі?
Той, хто засяроджвае розум на сьцежцы, скорыць гэту зямлю, гэтыя
сьветы цярпеньня і гэтую сьферу людзей і багоў. Той, хто канцэнтруецца
на сьцежцы мудрасьці, прывядзе яе да дасканаласьці, так як майстар
укладаньня кветак дасканаліць свае кветкавыя кампазіцыі.*
Бачачы, што гэта цела ёсьць нібы пена на хрыбеце хвалі, пранікнуўшы
яго звадную натуру і вырваўшы закончаныя кветкамі {[}цялесных
жаданьняў{]} стрэлы Мары, ідзі там, дзе цябе ўжо ня ўгледзіць Кароль
Сьмерці!
Так як магутная паводка зносіць сьпячую вёску, так сьмерць забірае
чалавека з разьбеганым розумам, які адно толькі зрывае кветкі
{[}раскошы{]}.
Вялікі Нішчыцель запаноўвае над чалавекам з разьбеганым розумам, які
зрывае адно толькі кветкі {[}раскошы{]}, ненаеднага ў цялесных
жаданьнях.
Так як пчала зьбірае мёд з кветкі, ня нішчачы ані ейнае барвы, ані
паху, так мудрэц {[}мніх{]} абыходзіць вёску просячы аб афяраваньнях.*
Няхай ніхто не шукае памылак у іншых, няхай не шукае занядбаньняў і
злых учынкаў у іншых. Няхай бачыць свае ўласныя чыны - што зрабіў і чаго
не ўчыніў.
Нібы прыгожая кветка, поўная барваў, але пазбаўленая паху - так
бясплённымі зьяўляюцца прыгожыя словы некага, хто не захоўваецца згодна
зь імі.
Нібы прыгожая кветка, поўная барваў і водару - так плённымі
зьяўляюцца прыгожыя словы некага, хто захоўваецца згодна зь імі.
Так як зь вялікае безьлічы кветак можна зрабіць мноства гірляндаў,
так таксама той, хто нарадзіўся сьмяротным, павінен зьдзейсьніць мноства
добрых учынкаў.
Супраць ветру не паплыве салодкі пах кветак, водар сандалавага
дрэва, тагары альбо язьміну. Але водар таго, што цнатлівае, паплыве
нават супраць ветру. Чалавек цнатлівы сапраўды насычае ўсе кірункі
водарам сваёй правасьці.
З усіх духмяных пахаў - сандалу, тагары, блакітнага лотасу і язьміну
- водар цноты ёсьць найсалодшы.
Далікатным ёсьць пах тагары і сандалу, але водар таго, што цнатлівае
ёсьць найцудоўнейшы, разносячыся нават сярод багоў.
Мара ніколі не адкрые сьцежак некага сапраўды цнатлівага, хто трывае
ў чуйнасьці і вызвалены дзякуючы дасканалым ведам.
На купе сьмецьця ў прыдарожным рове зацьвітае лотас, пахучы й
радуючы вочы.
Падобна сярод масы засьляпёных сьмяротнікаў успыхвае бляскам
цудоўнай мудрасьці вучань Дасканала Асьветленага.
\section{Дурань}
Доўжыцца ноч таму, хто ня сьпіць; доўжыцца кожная міля ўцяжаранаму;
доўжыцца зямное жыцьцё дурням, якія ня ведаюць Узьнёслае Праўды.
Калі б шукальнік Праўды не знайшоў лепшага альбо роўнага сабе
таварыства, няхай без замаруджваньня сьледуе самотным шляхам; няма для
яго супольнасьці з дурнем.
Дурань непакоіцца, думаючы: "Маю сыноў, маю багацьце". Калі сапраўды
нават ён сам не зьяўляецца сваёй уласнасьцю, то як жа яго сыны, як жа
яго багацьці?
Дурань, які ведае, што зьяўляецца дурнем, з натуры ёсьць мудры
(прынамсі ў тым мудры), а дурань, які лічыць сябе за мудраца, фактычна
ёсьць дурнем.
Дурань, хоцьбы на працягу ўсяго жыцьця стасаваўся з мудрацом, ня
болей зразумее Праўды, чым лыжка зазнае смаку супу.
Чалавек быстры, хоцьбы адно толькі на працягу хвіліны стасаваўся з
мудрацом, спрытна спасьцігне праўду, так як язык зазнае смаку супу.
Разумова абмежаваныя дурні зьяўляюцца ўласнымі непрыяцелямі, калі
дапускаюцца злых учынкаў, якіх плёны ёсьць горкія.
Злым зьяўляецца ўчынак, аб якім пазьней шкадуецца і якога плады
зьбіраюцца сярод сьлёзаў на ўстрывожаным твары.
Добрым зьяўляецца той учынак, аб якім пасьля не шкадуецца і якога
плады зьбіраюцца сярод задаволенасьці і шчасьця.
Дурань думае, што злы чын салодкі як мёд. Думае так да моманту, калі
плод гэтага чыну не пачне пасьпяваць.
Дурань можа нават месяцамі есьці свой харч толькі канчаткам сьцябла
травы, аднак усё яшчэ ён ня варты нават шаснаццатае часткі некага, хто
спасьцігнуў Праўду.
Сапраўды, злы ўчынак не выдае плёну адразу, так як малако, якое ня
кісьне ў момант. Аднак цьмеючы, зло накіроўваецца ў сьлед за дурнем нібы
агонь прыкрыты попелам.
Дурань на сваю ўласную згубу здабывае веды, разносяць яны адно
толькі ягоную галаву і нішчаць прыроджаную дабрыню.
Дурань шукае незаслужанай славы, лідарства сярод мніхаў, кіраўніцтва
над кляшторам і шанаваньняў ад сьвецкіх людзей.
"Няхай і мніхі, і людзі сьвецкія думаюць, што я таго даканаў. Няхай
ва ўсіх справах, і вялікіх, і дробных сьледуюць за мной" - такія ёсьць
амбіцыі дурня; так нарастаюць у дурню яго жаданьні і пыха.
Нечым адным ёсьць пошук зямных прыбыткаў, а нечым абсалютна іншым
сьцежка да Нібаны. Няхай мніх, вучань Буды, ясна то разумеючы, ня дасьць
сябе зьвесьці сьвецкім гонарам, але няхай замест таго разьвівае ў сабе
брак прывязаньняў да зямных справаў.
\section{Мудрэц}
Калі ўбачым мудрага чалавека, які ўказвае нам нашыя памылкі і нас
крытыкуе, маем яму спадарожнічаць, паколькі не прынясе нам тое ніякай
шкоды, адно толькі карысьці.
Няхай нам раіць, тлумачыць і стрымлівае ад зла. Такая асоба дае
прыемнасьць добрым і раздражняе злых.
Пакінь злых прыяцеляў, пакінь злых людзей.
Зьвязвайся з добрымі прыяцелямі, спадарожнічай шляхетным асобам.
Хто глыбока п'е Дхаму, жыве шчасьліва, са спакойным розумам. Мудрэц
заўсёды раскашоўваецца Дхамай, якую ўказаў Шляхетны (Буда).
Тыя, якія займаюцца навадненьнем, ствараюць ірыгацыйныя каналы,
Флечары рыхтуюць стрэлы,
Цесьляры апрацоўваюць дрэва,
Мудрацы працуюць над уласнай дысцыплінай.
Так як камень (скала) застаецца нерухомай ад павеваў ветру,
Так мудрэц спачывае непахісны сярод пахвалаў і наганаў.
Так як глыбокае возера ёсьць празрыстае і спакойнае,
Так мудрыя асобы, пачуўшы навукі, становяцца вельмі спакойныя.
Іншы варыянт перакладу 82: Пачуўшы Навуку, мудрэц становіцца дасканала
ачышчаны нібы глыбокае, празрыстае і спакойнае возера.
Людзі добрыя выракаюцца ўсяго, цнатлівыя не ўзрушаюцца над
прыемнасьцямі жыцьця. Мудрыя не выказваюць узьнясеньняў ані дэпрэсіяў,
калі спатыкае іх шчасьце ці смутак.
Той сапраўды цнатлівы, мудры і правы, хто ані для ўласнай карысьці,
ані для іншых {[}ня чыніць нічога неўласьцівага{]}, хто ня прагне ані
сыноў, багацьця ці каралеўства, ані таксама ня прагне посьпеху здабытага
несправядлівымі метадамі.
Нямногія сярод людзей дабіраюцца да другога берагу.
Рэшта, большасьць людзей, бегае туды-сюды па гэтым беразе.
Аднак тыя, якія дзейнічаюць згодна з дасканала патлумачанай Дхамай,
перакрочваюць паза ўладаньне Сьмерці, так цяжкае да перакрочаньня.
87-88. Пакінуўшы цёмную дарогу, няхай мудрэц крочыць яснай сьцежкай.
Адышоўшы з дому ў бяздомнасьць, няхай сумуе адно толькі за раскошай
браку прывязаньняў, якую так цяжка зазнаць. Пакінуўшы прыемнасьці цела,
вольны ад прывязаньняў, мудрэц павінен ачышчацца ад занечышчэньняў
розуму.
Тыя, чые розумы дасягнулі поўную дасканаласьць у тым, што праводзіць
да асьвятленьня, якія выракліся прагнасьці й радуюцца нечапляньнем да
нічога - вызваленыя зь нішчыцельскіх уплываў ясьнеюць мудрасьцю і
дасягнулі Нібаны ўласна ў гэтым жыцьці.*
\section{Дасканалы (Архат)}
Для некага, хто даканаў свайго падарожжа, хто вольны ад смутку,
цалкам вызвалены й сарваў усе непакоячыя абмежаваньні - ня йснуе ўжо
гарачка пачуцьцяў.
Людзі разумныя пабуджваюць самі сябе. Не прывязаныя да ніводнага
дому пакідаюць за сабой адзін за другім, нібы лебедзі пакідаюць азёры.
Тых, што не награмаджваюць рэчы й разумныя што да харчаваньня, якіх
мэтай зьяўляецца Пустка, нічым не абумоўленая свабода - іх шляхоў, так
як сьлядоў птушак у паветры, ня ўдасца дасачыць.
Хто выдаліў руйнуючыя зганьбеньні і хто не прывязаны да харчаваньня,
якога мэтай зьяўляецца Пустка, нічым не абумоўленая свабода - таго
сьцежкі, так як сьлядоў птушак у паветры, ня ўдасца дасачыць.
Нават багі цэняць людзей мудрых, якіх думкі апанаваныя нібы коні
добра выежджаныя вазьнічым калясьніцы, якіх пыха была выдаленая і якія
вызвалены ад руйнуючых нечыстотаў.
Няма ўжо звычайнага зямнога жыцьця для мудраца, які нібы зямля
нічога не прымае як злое; які ёсьць непахісны нібы высокі слуп і так
чысты, як вольны ад мулу глыбокі стаў.
Спакойныя думкі, спакойная мова і спакойныя чыны таго, хто мае
праўдзівыя веды, ёсьць цалкам вольны, дасканала спакойны і мудры.
Чалавек, які ёсьць вольны ад сьляпой веры, які ведае тое, што не
было створана, адрэзаў усе турботныя абмежаваньні, выдаліў усе прычыны
(выклікаючыя каму, добрыя і злыя) і які адкінуў усе жаданьні -
зьяўляецца сапраўды найвыбітнейшым зь людзей.*
Ці то вёска, ці лес,
Узгорак ці даліна,
Месца, у якім прыбываюць Арахаты
Сапраўды натхняючае.
Натхняючыя тыя лясы, у якіх звычайныя людзі не знаходзяць нічога
прыемнага. Там будуць зазнаваць радасьць тыя, якія вызваліліся ад палу,
паколькі не шукаюць яны ўжо цялесных прыемнасьцяў.
\section{Тысячы}
Ад тысячы сказаў, якія складаюцца з марных словаў,
Лепшае ёсьць адно карыснае (трапнае) слова,
Пачуўшы якое, дасягаецца спакой.
Ад тысячы вершаў, якія складаюцца з марных словаў,
Лепшы ёсьць адзін трапны верш,
Пачуўшы які, дасягаецца спакой.
За паўтараньне сотні зваротак без значэньня,
Лепей ёсьць вымаўленьне адной звароткі Дхамы {[}Праўды, Навукі{]},
Пачуўшы якую, дасягаецца спакой.
Можна тысячу разоў перамагчы тысячу ваяроў у бойцы.
Аднак той, хто перамог уласны эгаізм,
Зьяўляецца найвялікшым пераможцам.
104-105. Перамога над самім сабой ёсьць значна лепшай ад перамогі над
іншымі. Нават бог, анёл, Мара ці Брахма не заменіць у паразу перамогі
асобы, якая самаапанаваная й заўсёды стрыманая ў сваіх учынках.
Калі б нехта на працягу сотні гадоў, месяц за месяцам складаў
тысячныя афяры, а іншы на працягу толькі хвілі ўшаноўваў тых, якія
разьвілі ўласны розум, то пашана аддадзеная тым другім ёсьць лепшай ад
стагодзьдзя афяраў.
Калі б нехта на працягу стагодзьдзя падтрымліваў у лесе афярнае
вогнішча, а іншы толькі на працягу хвіліны ўшаноўваў тых, якія разьвілі
ўласны розум, то пашана аддадзеная тым другім ёсьць сапраўды лепшай ад
стагодзьдзя афяраў.
Чаго б не афяроўваў праз цэлы год нехта ў пошуку заслугаў у гэтым
сьвеце - не было б тое варта нават чацьвёртае часткі сапраўды цудоўнай
заслугі, якая атрымліваецца праз аддаваньне пашаны Шляхетным.
Тыя, хто маюць звычку няспыннага аказваньня шацунку старэйшым,
Цешацца ўзростам чатырох блаславеньняў,
Зьвязаных з узростам, прыгажосьцю, задавальненьнем і сілай.
Іншы варыянт перакладу 109: Хто заўсёды гарлівы, паважае старэйшых і
служыць ім, таго спатыкаюць чатыры блаславеньні: доўгае жыцьцё і
прыгажосьць, шчасьце і моц.
Лепей пражыць адзін дзень у цноце і медытацыі, чым жыць сто год
немаральна і без апанаваньня.
Лепей пражыць адзін дзень у мудрасьці і медытацыі, чым жыць сто год
у глупстве і без апанаваньня.
Лепей пражыць адзін дзень у рашучасьці і высілку, чым жыць сто год
у цяжары і марнаваньні сілаў.
Лепей пражыць адзін дзень, назіраючы паўставаньне і распад рэчаў,
чым жыць сто год, ніколі не заўважыўшы паўставаньня і распаду рэчаў.
Лепей пражыць адзін дзень бачачы тое, што ёсьць паза сьмерцю, чым
жыць сто год, ніколі ня ўбачыўшы таго, што паза сьмерцю.
Лепей пражыць адзін дзень заўважаючы Найвышэйшую Праўду, чым жыць
сто год, ніколі не заўважыўшы Найвышэйшае Праўды.
\section{Зло}
Сьпяшайся чыніць дабро,
Барані розум ад зла,
Бо розум таго, хто паволі чыніць дабро
Раскашоўваецца злом.
Калі нехта зьдзейсьніць зло,
Не павінен яго паўтараць раз за разам,
Не павінен у ім знаходзіць прыемнасьці.
Таму што награмаджэньне зла вельмі балючае.
Калі нехта зьдзейсьніць добры чын,
Павінен яго паўтараць раз за разам,
Павінен у ім знаходзіць прыемнасьць.
Таму што награмаджэньне дабра прыносіць шчасьце.
Чынячаму зло ўсё можа падавацца ўласьцівым, пакуль зло не сасьпее;
аднак калі ўжо сасьпее, тады ён бачыць {[}балючыя наступствы{]} сваіх
злых учынкаў.
Чынячаму дабро ўсё можа падавацца не такім, як быць павінна, пакуль
дабро не сасьпее; аднак калі ўжо сасьпее, тады ён бачыць {[}прыемныя
наступствы{]} сваіх добрых учынкаў.
Не пагарджай злом, думаючы: "Гэта мяне не датыкне". Кропля па
кроплі напаўняецца вадою жбан, і падобна дурань, награмаджваючы зло
пакрысе, увесь ім напаўняецца.
Не пагарджай дабром, кажучы: "Тое мне нічога ня дасьць". Кропля па
кроплі напаўняецца вадою жбан, і падобна мудры чалавек, награмаджваючы
дабро пакрысе, увесь ім напаўняецца.
Падобна як купец з малой эскортай і вялікім багацьцем
Пазьбягае небясьпечных дарогаў,
Так як той, хто прагне жыць, пазьбягае атруты,
Так уласна належыць пазьбягаць злых учынкаў.
Калі далонь ёсьць вольнай ад ранаў, можна ў яе браць нават атруту.
Атрута не дасягне некага вольнага ад ранаў, а для вольнага ад зла няма
рэчаў неўласьцівых.
Як пыл кінуты пад вецер, зло падае са зваротам на дурня, які
пакрыўдзіў чалавека лагоднага, чыстага і нявіннага.
Некаторыя нараджаюцца з лона; злыя нараджаюцца ў пекле; пабожныя
ідуць да неба; дасканалыя пераходзяць у Нібану.
Ані на небе, ані ў глыбіні акіяну, ані ў горных расколінах, ані
нідзе на сьвеце няма месца, куды можна было б уцячы ад наступстваў злых
чынаў.
Ані на небе, ані ў глыбіні акіяну, ані ў горных расколінах, ані
нідзе на сьвеце няма месца, дзе можна было б пазьбегнуць сьмерці.
\section{Гвалт}
Усе дрыжаць, калі бачаць узьнесены кій.\\
Усе баяцца сьмерці.\\
Беручы самаго сябе за прыклад,\\
Не належыць удараць іншых\\
ані выклікаць, каб былі бітыя.\\
~\\
Усе дрыжаць, калі бачаць узьнесены кій.\\
Жыцьцё дорага кожнаму.\\
Беручы самаго сябе за прыклад,\\
Не належыць удараць іншых\\
ані выклікаць, каб былі бітыя.
Хто прагне шчасьця для сябе і гвалтам мучае іншых, якія шчасьця
таксама прагнуць, не зазнае шчасьця ў засьветах {[}у канцы сам яго не
дасягне{]}.
Хто шукаючы шчасьця ніколі ня крыўдзіць іншых, якія таксама
прагнуць шчасьця, урэшце яго дасягне.
Ня будзь для нікога жорсткі ў словах; тыя, да каго мог бы так
зьвяртацца, маглі б адузаемніць. Гнеўныя словы сапраўды раняць, а адказ
можа быць яшчэ гвалтоўнейшы.
Калі суцішыў сябе, і замоўк нібы трэснуты гонг, дабраўся да Нібаны,
няма ўжо ў табе помсты.
Так як пастыр пераганяе кіем быдла на пашу, так старасьць і сьмерць
пераганяе жыцьцёвую сілу з жывых істотаў {[}з аднаго ўцяленьня ў
другое{]}.
Калі дурань дапускаецца злых учынкаў, не ўсьведамляе {[}іх злой
натуры{]}. Бяздумны чалавек пакутуе праз свае папярэднія ўчынкі, нібы
нехта прыпалены агнём.
Хто ўжывае гвалт у стасунку да тых, якія ёсьць безабаронныя, і
крыўдзіць тых, што нявінныя, неўзабаве выклікае на сябе адну з наступных
выпадковасьцяў:
138-140. Востры боль альбо катастрофу, пашкоджаньне цела, сур'ёзную
хваробу альбо памяшаньне розуму, клопаты з боку ўлады альбо цяжкія
абвінавачваньні, страту блізкіх альбо страту здабытку, зьнішчэньне дому
праз пажар. Калі яго цела распадаецца, гэты пазбаўлены ведаў чалавек
адраджаецца ў пекле.
Ані хаджэньне без накрыцьця, ані спутаныя валасы, ані зьнясеньне
бруду, ані галаданьне, ані ляжаньне на зямлі, ані пасыпаньне сябе
попелам і пылам, ані сядзеньне на ўласных пятах {[}у пакуце{]} ня можа
ачысьціць сьмяротніка, які не перамог нясталасьці розуму.
Нехта можа насіць багатыя строі, аднак калі зьяўляецца
ўраўнаважаным, спакойным, апанаваным і ўгрунтаваным у сьвятым жыцьці, і
калі адкінуў гвалт у стасунку да ўсіх жывых істотаў - то ёсьць сапраўды
сьвятым, некім, хто выракся, мніхам.
Рэдка здараецца на гэтым сьвеце нехта, кім кіруе сьціпласьць і хто
ўнікае наганаў, так як конь поўнай крыві, які не патрабуе пугі.
Нібы конь поўнай крыві падганяны пугай, усілкоўвайся, няхай
напаўняе цябе духоўная тускнота. Празь веру й маральную чысьціню,
высілак і медытацыю, дасьледваньне праўды, багацьце навукі і ўважнасьць
- зьнішчы гэта непамернае цярпеньне.
Тыя, якія займаюцца навадненьнем, ствараюць ірыгацыйныя каналы,
Флечары рыхтуюць стрэлы,
Цесьляры апрацоўваюць дрэва,
Добрыя людзі пануюць над сабой.
Іншы варыянт перакладу 145: Будаўнічыя каналаў рэгулююць бег водаў;
вытворцы стрэлаў іх выпрамляюць; цесьляры надаюць кшталт дрэву; людзі
добрыя пануюць над сабой.
\section{Старасьць}
Калі гэты сьвет бесьперастанку палае, як жа сьмяяцца, як жа шукаць
уцехаў? Загорнуты цемрай, чаму не шукаеш сьвятла?
Зваж на гэтае цела, маляваную фігуру, награмаджаную масу ранаў -
нездаровае, поўнае пажаданьняў, безь нічога сталага ці трывалага.
Выкарыстанае цела, крухкае гняздо хваробаў. Гніючая маса
распадаецца, паколькі сьмерць ёсьць краем жыцьця.
Гэтыя бялеючыя косьці ёсьць нібы ўсохлыя тыквы параскіданыя
ўвосень; убачыўшы іх, як жа можна шукаць раскошы?
Гэтае цела ёсьць местам збудаваным з касьцей, пакрытых мясам і
крывёй, якія носяць у сабе распад і сьмерць, пыху і зайздрасьць.
Нават цудоўныя каралеўскія калясьніцы зужываюцца, і гэта цела
таксама зношваецца. Аднак Дхама вызнаваная добрымі людзьмі не старэе;
людзі добрыя вучаць ёй добрых людзей.
Чалавек пазбаўлены ведаў узрастае нібы вол; разьвіваецца толькі яго
цела, але мудрасьць не расьце.
Шмат разоў я нараджаўся ў сьвеце сансары і вандраваў бескарысна,
шукаючы будаўнічага гэтага дому {[}жыцьця{]}. Паўторныя народзіны ёсьць
сапраўднай пакутай.
О будаўнічы, цяпер цябе бачу! Ужо не ўзьнясеш паўторна гэтага дому.
Твае кроквы паламаныя, каляніца разьбітая. Мой розум дасягнуў тое, што
Неабумоўлена; я зьнішчыў прагненьні.*
Тыя, якія ў маладосьці не вялі сьвятога жыцьця альбо не змаглі
награмадзіць духоўных багацьцяў, марнеюць нібы старыя жураўлі каля
ставу, у якім няма рыбы.
Тыя, якія ў маладосьці не вялі сьвятога жыцьця альбо не змаглі
награмадзіць духоўных багацьцяў, ляжаць нібы ўжываныя стрэлы
{[}выстраленыя{]} з луку, уздыхаючы над мінулым.
\section{Эгаізм}
Калі зьяўляесься дарагім самому сабе, належыць сябе пільнаваць.
Чалавек мудры няхай не прыпыняе чуйнасьці падчас ніводнага з трох
перыядаў начной варты.
Спачатку належыць самому ўгрунтавацца ў тым, што ўласьцівае, толькі
пасьля належыць павучаць іншых. У гэты спосаб мудры чалавек ніколі не
дазнае наганы.
Належыць самому чыніць то, чаго чыненьню вучыцца іншых; калі нехта
школіць іншых, то сам павінен быць самаапанаваны. Панаваньне над самім
сабой ёсьць сапраўды цяжкае.
Кожны сам ёсьць праўдзівым абаронцам самога сябе, хто ж іншы мог бы
быць абаронцам? Цалкам пануючы над самім сабой, дасягаецца майстэрства
цяжкае да дасягненьня.
Зло, якое неразважны чалавек чыніць сам зь сябе, народжанае зь яго
самога і ім самім створанае, нішчыць яго нібы дыямент руйнуючы іншы
цьвёрды шляхетны камень.
Так як ліяна ў джунглях душыць дрэва, на якім расьце, так распусны
чалавек шкодзіць сам сабе так, быццам бы зычыў тое яму яго непрыяцель.
Лёгка рабіць рэчы, якія для нас злыя і шкодныя,
Але сапраўды вельмі цяжка рабіць тое,
Што добрае і карыснае.
Хто з прычыны распусных поглядаў шальмуе навукі Арагатаў,
Шляхетных, якія вядуць правае жыцьцё - той дурань, нібы бамбусовы
трысьнік, выдае адно толькі плады сваёй уласнай згубы.*
Самому ўчыняецца зло, самому зводзіцца на сябе сказы. Самому можна
зло адхіліць, самому можна сябе самога ачысьціць. Чысьціня і нечыстота
залежаць ад нас саміх - ніхто ня можа ачысьціць другога.
Няхай ніхто не занядбае ўласнага дабра на карысьць нечага дабра,
яккольвек вялікага. Ясна разумеючы свой уласны дабрабыт, належыць быць
настаўленым на чыненьне дабра.
\section{Сьвет}
Ня кроч вульгарнай дарогай; не паддавайся няўважнасьці; ня
ўтрымлівай фальшывых поглядаў; не трывай доўга ў сьвецкім жыцьці.
Паўстань! Ня будзь нядбалы! Праводзь сваё жыцьцё добра. Людзі
правыя жывуць шчасьліва і ў гэтым сьвеце, і ў наступным.
Праводзь сваё жыцьцё добра. Няхай тваё жыцьцё ня будзе нікчэмным.
Людзі правыя жывуць шчасьліва і ў гэтым сьвеце, і ў наступным.
Хто спаглядае на сьвет як на мыльную бурбалку і міраж, таго не
нагледзіць Кароль Сьмерці.
Будзь уважны! Агарні гэты сьвет, які ёсьць нібы здобная каралеўская
калясьніца. Дурні заплятаюцца ў ім, аднак мудрацы яго не чапляюцца.
Той, хто некалі быў нядбалы, але ня ёсьць ужо болей няўважны,
асьвятляе гэты сьвет нібы месяц вызвалены з хмараў.
Хто добрымі чынамі прысыпае зло, якое раней учыніў, асьвятляе гэты
сьвет нібы месяц вызвалены з хмараў.
Гэты сьвет ёсьць сьляпы; толькі нялічныя маюць разуменьне. Толькі
нялічныя, нібы птушкі, якія вызваляюцца зь сеткі, вырушаюць да краіны
нябеснага хараства.
Лебедзі лятуць сьцежкай сонца; людзі перамагаюць перашкоды сіламі
розуму; мудрыя выходзяць з гэтага сьвету, паканаўшы Мару і яго сьвіту.
Для таго, хто пагвалціў права {[}праўдамоўнасьці{]}, хто мае ў
пагардзе наступныя жывоты, для такога хлуса няма зла, якога бы не
дапусьціўся.
Скупыя не трапляюць да нябеснай краіны, дурні не ўхваляюць
шчодрасьці. Аднак чалавек мудры радуецца з абдароўваньня іншых і ўжо
толькі праз тое становіцца шчасьлівым у наступным жыцьці.
Лепшым за ўладаньне цэлай зямлёй, лепшым за пераход да неба, лепшым
нават за панаваньне над усіма сьветамі - ёсьць зьдзяйсьненьне ўваходу ў
Струмень.*
\section{Буда (Абуджаны)}
На каторай са сьцежак прасочыў бы неабмежаванага ніводнымі зьбітымі
шляхамі Буду зь бязьмежнай свабодай, якога перамогі нічога не паверне,
якога не дасягне ніводная з пакананых сказаў?
На каторай са сьцежак прасочыў бы неабмежаванага ніводнымі зьбітымі
шляхамі Буду зь неабмежаванай свабодай, у якім няма ўжо болей
пажаданьняў падтрымліваючых адраджэньне, і прагненьняў, што віхляюць і
заблытваюць?
Людзі мудрыя, якія прысьвячаюцца медытацыі і раскашоўваюцца спакоем
вырачэньня - такіх уважных, Найшляхетнейшых Будаў паважаюць нават багі.
Людское адраджэньне ёсьць нечым рэдкім.\\
Жыцьцё сьмяротнікаў цяжкае.\\
Нялёгка мець шанец спаткаць Дхаму.\\
Буды зьяўляюцца рэдка.
Іншы варыянт перакладу 182: Цяжка нарадзіцца чалавекам, цяжка жыць
сьмяротнай істоце. Цяжка мець аказію пачуць Глыбокую Праўду і сапраўды
цяжка дасьведчыць зьяўленьня Будаў.
Перастань чыніць зло,\\
Пашырай усялякае дабро,\\
Ачышчай уласны розум:\\
Гэта парада ўсіх будаў.
Іншы варыянт перакладу 183: Пазьбягай зла, падтрымлівай дабро, ачышчай
свой розум - гэта навука Будаў.
Вытрывалая цярплівасьць гэта найлепшы род суровай прастаты. "Нібана
ёсьць найцудоўнейшай", гаворыць Буда. Ня ёсьць праўдзівым мніхам той,
хто крыўдзіць іншых; ня выракся сапраўды сьвету нехта, хто прыгнятае
іншых.
Уніканьне пагарды, уніканьне выкліканьня крыўды іншым, стрыманасьць
згодная з прынцыпамі кляшторнай дысцыпліны, умеранасьць у ежы, жыцьцё ў
самотнасьці, прысьвячэньне сябе медытацыі - гэта навука Будаў.
186-187. Нават дажджом залатых манетаў не заспакоіцца пачуцьцёвых
прагненьняў, бо раскошы пачуцьцяў нясуць нямнога задавальненьня, а многа
болю. Спасьцігнуўшы тое, мудрацы не захапляюцца нават нябеснымі
раскошамі. Вучань Найвышэйшага Буды захапляецца выкараненьнем
пажаданьняў.
Людзі ведзеныя страхам, хаваюцца ў многіх месцах - на ўзгорках, у
лясах, у гаях, на дрэвах і ў сьвятынях.
Ня ёсьць гэта бясьпечныя прыстанішчы; ня ёсьць тое найдасканалыя
прыстанішчы. Гэта не ў такіх прыстанішчах можна вызваліцца ад усяго
цярпеньня.
190-191. Хто знайшоў прыстанішча ў Будзе, ягонай Навуцы і яго Законе,
той сваёй мудрасьцю пранікае Чатыры Шляхетныя Праўды - цярпеньне,
прычыну цярпеньня, спыненьне цярпеньня і Шляхетную Васьмёркавую Сьцежку,
якая вядзе да згасаньня цярпеньня.*
Гэта сапраўды бясьпечнае прыстанішча, гэта найлепшае прыстанішча.
Выбраўшы такое прыстанішча, становісься вызваленым зь любога цярпеньня.
Цяжка знайсьці цалкам разьвітага, сапраўднага чалавека (Буду). Не
паўсюль ён нараджаецца. Дзе народзіцца такі мудрэц, там народ шчасьліва
квітнее.
Дабрачынныя народзіны Буды; дабрачынным ёсьць абвяшчэньне сьвятой
Навукі; дабрачыннай ёсьць гармонія ў Законе; дабрачыннае і блаславёнае
ёсьць духоўнае імкненьне згуртаваных шукальнікаў праўды.
195-196. Хто шануе годных шанаваньня, Будаў і іх вучняў, якія
перакрочылі ўсе перашкоды і перайшлі паза дыяпазон смутку і роспачы -
хто паважае гэтых поўных спакою і бясстрашных людзей, таго заслугаў ня
ўдасца вымераць ніводнай мерай.
\section{Шчасьце}
Жывем па-сапраўднаму шчасьлівыя, прыязныя сярод варожых. Сярод
варожых людзей трываем вольныя ад нянавісьці.
Жывем сапраўды шчасьлівыя, нічым незанепакоеныя сярод людзей
занепакоеных {[}пажаданьнем{]}. Сярод людзей занепакоеных трываем
вольныя ад непакою.
Жывем праўдзіва шчасьлівыя, вольныя ад скупасьці сярод скупых.
Сярод скупых людзей трываем вольныя ад скупасьці.
Жывем праўдзіва шчасьлівыя, мы, якія ня маюць нічога. Будзем жыць
чыстаю радасьцю, нібы Зьзяючыя Багі.
Перамога стварае варожасьць, пакананы трывае ў болю. Людзі поўныя
спакою жывуць шчасьліва, пакідаючы і перамогу, і паразу.
Няма агня большага за жаданьне, ані злачынства большага за
нянавісьць. Няма зла (болю) большага за цела (комплекс існаваньня) ані
шчасьця большага за спакой {[}Нібану{]}.*
Голад зьяўляецца найгоршай хваробай, абумоўленыя рэчы зьяўляюцца
найгоршым цярпеньнем. Пазнаючы рэчы такімі, якімі ёсьць сапраўды,
мудрацы ўрэчаісьніваюць Нібану, найвышэйшае шчасьце.
Здароўе зьяўляецца найкаштоўнейшым здабыцьцём, а задавальненьне
найвялікшым багацьцем. Асоба годная даверу зьяўляецца найлепшым
таварыствам, Нібана - найвышэйшым шчасьцем.
Пасмакаваўшы самотнасьці і спакою, чалавек становіцца вольны ад
болю і сказы, насалоджваючыся асалодаю Праўды.
Добра ёсьць убачыць Шляхетных, жыць разам зь імі заўсёды ёсьць
шчаснай рэччу. Не сутыкаючыся з дурнямі, будзеш заўсёды шчасьлівы.
Доўга шкадуе той, хто вандруе ў таварыстве дурняў. Зьвязаньне з
дурнем ёсьць заўсёды балючае, нібы ставарышэньне з ворагам. Аднак сувязь
з мудрым зьяўляецца шчасьлівай быццам сустрэча ўласных кроўных.
Таму кроч за Шляхетным Будам, які ёсьць стабільны, мудры, вучоны,
абавязковы і поўны адданьня. Належыць сьледаваць толькі за такімі
людзьмі, якія ёсьць сапраўды добрыя і быстрыя, так як месяц крочыць
сьцежкаю зораў.
\section{Прыемнае}
Паддаючыся рэчам, якія належыць адкідваць, і не высілкоўваючыся
там, дзе патрэбны высілак, той, хто адно толькі шукае прыемнасьцяў,
пасьвячае сваё сапраўднае дабро і будзе некалі зайздросьціць тым, якія
аб сваім сапраўдным дабры дбаюць.
Не шукай інтымнай сувязі з улюбёнымі, ані аддзяленьня ад нялюбых,
паколькі як аддзяленьне ад улюбёных, так і прыбываньне зь нялюбымі ёсьць
балючае.
Таму нічога не перакладай над іншае, паколькі аддзяленьне ад таго,
што нам дарагое, ёсьць балючае. Тыя, для якіх няма ані нічога ўлюбёнага
ані нічога нялюбага, ёсьць вольныя ад вязаў.
З упадабаньня сабе нечага нараджаецца жаль, з упадабаньня сабе
нечага нараджаецца страх. Для некага, хто ёсьць цалкам вольны ад
упадабаньняў, ня йснуе жаль, і адкуль жа тады зьявіцца страх?
З узрушэньня выплывае жаль, з узрушэньня выплывае страх. Для
некага, хто ёсьць цалкам вольны ад узрушэньняў, ня йснуе жаль, і адкуль
жа тады страх?
З прывязаньня выплывае жаль, з прывязаньня выплывае страх. Для
некага, хто ёсьць цалкам вольны ад прывязаньняў, ня йснуе жаль, і адкуль
жа тады страх?
З жаданьня выплывае жаль, з жаданьня выплывае страх. Для некага,
хто ёсьць цалкам вольны ад жаданьняў, ня йснуе жаль, і адкуль жа тады
страх?
З прагненьняў выплывае жаль, з прагненьняў выплывае страх. Для
некага, хто ёсьць цалкам вольны ад прагненьняў, ня йснуе жаль, і адкуль
жа тады страх?
Людзям дарагі той, хто ўвасабляе цноту й праўдзівае разуменьне, хто
прытрымліваецца прынцыпаў, хто ўрэчаісьніў Праўду і сам чыніць тое, што
павінен чыніць.
Хто настаўлены на тое, што Невыслаўляльнае (Нібану) і трывае з
натхнёным розумам {[}мудрасьцю{]}, той - ужо ня зьвязаны цялеснымі
прыемнасьцямі - завецца "Крочачым Угару Струменя".*
Калі пасьля доўгай адсутнасьці чалавек бясьпечна вяртаецца з
далёка, яго кроўныя, сябры і людзі, якія зычаць яму дабра вітаюць яго зь
вяртаньнем у ягоным доме.
Так як кроўныя вітаюць прыбыцьцё некага дарагога, так некага, хто
чыніць дабро, павітаюць яго ўласныя добрыя ўчынкі, калі адыдзе з гэтага
сьвету да наступнага.
\section{Гнеў}
Трэба пакінуць гнеў, вырачыся пыхі і разарваць усе ковы. Цярпеньне
ніколі не датыкае таго, хто не чапляецца розуму і цела й ня ёсьць да іх
прывязаны.
Хто нібы возьнік стрымліваючы разагнаўшуюся калясьніцу стрымлівае
нарастаючы гнеў, таго назаву сапраўдным возьнікам, іншыя адно толькі
трымаюць у руках лейцы.
Перамагай гнеўнага ня-гневам; перамагай злога дабрынёй; перамагай
скупога шчодрасьцю; перамагай хлуса праўдай.
Гавары праўду; не падлягай гневу; папрошаны - давай, нават калі
маеш нямнога. Дзякуючы гэтым тром - можна апынуцца сярод багоў.
Тыя мудрацы, якія нікога ня крыўдзяць і заўсёды пануюць над сваімі
целамі, ідуць да Краіны, якая знаходзіцца паза сьмерцю, дзе ўжо ніколі
не дазнаюць жалю.
Тыя, якія заўсёды чуйныя, якія ўдзень і ўначы прытрымліваюцца
дысцыпліны і заўсёды імкнуцца да Нібаны - выдаляюць свае нечыстоты.
О Атула! Ёсьць тое сапраўды старая справа, якая не датычыць адно
толькі цяперашніх часоў: вінавацяць тых, якія маўчаць, вінавацяць тых,
якія многа гавораць, вінавацяць тых, якія гавораць умеру. Няма на гэтым
сьвеце нікога, хто б ня быў абвінавачаны.
Не было ніколі, ня будзе ані няма асобы, якая была б цалкам
абвінавачанай альбо цалкам выхвалянай.
Аднак чалавек, якога выхваляюць мудрацы, прыглядаючыся яму дзень за
днём, ёсьць некім бездакорнага характару, мудрым і абдараваным ведамі і
цнотамі.
Хто ж мог бы за нешта вініць некага такога, каштоўнага нібы манета
з чыстага золата? Нават багі яго выхваляюць; Брахма таксама яго
выхваляе.
Няхай чалавек высьцерагаецца чынаў народжаных з раздражненьня;
няхай у тым, што чыніць, будзе апанаваны. Пакінуўшы неўласьцівае
захаваньне, няхай праз тое, што чыніць, практыкуе добрую паводзінку.
Няхай чалавек асьцерагаецца мовы народжанай з раздражненьня; няхай
будзе апанаваны ў словах. Пакінуўшы неўласьцівыя словы, няхай праз тое,
што гаворыць, практыкуе добрую паводзінку.