-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
Copy pathyazilim-gundemi-15.html
767 lines (716 loc) · 35.3 KB
/
yazilim-gundemi-15.html
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN"
"http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="tr" xml:lang="tr">
<head>
<!-- 2021-01-24 Sun 22:46 -->
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html;charset=utf-8" />
<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1" />
<title>Yazılım Gündemi - 15</title>
<meta name="generator" content="Org mode" />
<meta name="author" content="Eren Hatırnaz" />
<style type="text/css">
<!--/*--><![CDATA[/*><!--*/
.title { text-align: center;
margin-bottom: .2em; }
.subtitle { text-align: center;
font-size: medium;
font-weight: bold;
margin-top:0; }
.todo { font-family: monospace; color: red; }
.done { font-family: monospace; color: green; }
.priority { font-family: monospace; color: orange; }
.tag { background-color: #eee; font-family: monospace;
padding: 2px; font-size: 80%; font-weight: normal; }
.timestamp { color: #bebebe; }
.timestamp-kwd { color: #5f9ea0; }
.org-right { margin-left: auto; margin-right: 0px; text-align: right; }
.org-left { margin-left: 0px; margin-right: auto; text-align: left; }
.org-center { margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center; }
.underline { text-decoration: underline; }
#postamble p, #preamble p { font-size: 90%; margin: .2em; }
p.verse { margin-left: 3%; }
pre {
border: 1px solid #ccc;
box-shadow: 3px 3px 3px #eee;
padding: 8pt;
font-family: monospace;
overflow: auto;
margin: 1.2em;
}
pre.src {
position: relative;
overflow: visible;
padding-top: 1.2em;
}
pre.src:before {
display: none;
position: absolute;
background-color: white;
top: -10px;
right: 10px;
padding: 3px;
border: 1px solid black;
}
pre.src:hover:before { display: inline;}
/* Languages per Org manual */
pre.src-asymptote:before { content: 'Asymptote'; }
pre.src-awk:before { content: 'Awk'; }
pre.src-C:before { content: 'C'; }
/* pre.src-C++ doesn't work in CSS */
pre.src-clojure:before { content: 'Clojure'; }
pre.src-css:before { content: 'CSS'; }
pre.src-D:before { content: 'D'; }
pre.src-ditaa:before { content: 'ditaa'; }
pre.src-dot:before { content: 'Graphviz'; }
pre.src-calc:before { content: 'Emacs Calc'; }
pre.src-emacs-lisp:before { content: 'Emacs Lisp'; }
pre.src-fortran:before { content: 'Fortran'; }
pre.src-gnuplot:before { content: 'gnuplot'; }
pre.src-haskell:before { content: 'Haskell'; }
pre.src-hledger:before { content: 'hledger'; }
pre.src-java:before { content: 'Java'; }
pre.src-js:before { content: 'Javascript'; }
pre.src-latex:before { content: 'LaTeX'; }
pre.src-ledger:before { content: 'Ledger'; }
pre.src-lisp:before { content: 'Lisp'; }
pre.src-lilypond:before { content: 'Lilypond'; }
pre.src-lua:before { content: 'Lua'; }
pre.src-matlab:before { content: 'MATLAB'; }
pre.src-mscgen:before { content: 'Mscgen'; }
pre.src-ocaml:before { content: 'Objective Caml'; }
pre.src-octave:before { content: 'Octave'; }
pre.src-org:before { content: 'Org mode'; }
pre.src-oz:before { content: 'OZ'; }
pre.src-plantuml:before { content: 'Plantuml'; }
pre.src-processing:before { content: 'Processing.js'; }
pre.src-python:before { content: 'Python'; }
pre.src-R:before { content: 'R'; }
pre.src-ruby:before { content: 'Ruby'; }
pre.src-sass:before { content: 'Sass'; }
pre.src-scheme:before { content: 'Scheme'; }
pre.src-screen:before { content: 'Gnu Screen'; }
pre.src-sed:before { content: 'Sed'; }
pre.src-sh:before { content: 'shell'; }
pre.src-sql:before { content: 'SQL'; }
pre.src-sqlite:before { content: 'SQLite'; }
/* additional languages in org.el's org-babel-load-languages alist */
pre.src-forth:before { content: 'Forth'; }
pre.src-io:before { content: 'IO'; }
pre.src-J:before { content: 'J'; }
pre.src-makefile:before { content: 'Makefile'; }
pre.src-maxima:before { content: 'Maxima'; }
pre.src-perl:before { content: 'Perl'; }
pre.src-picolisp:before { content: 'Pico Lisp'; }
pre.src-scala:before { content: 'Scala'; }
pre.src-shell:before { content: 'Shell Script'; }
pre.src-ebnf2ps:before { content: 'ebfn2ps'; }
/* additional language identifiers per "defun org-babel-execute"
in ob-*.el */
pre.src-cpp:before { content: 'C++'; }
pre.src-abc:before { content: 'ABC'; }
pre.src-coq:before { content: 'Coq'; }
pre.src-groovy:before { content: 'Groovy'; }
/* additional language identifiers from org-babel-shell-names in
ob-shell.el: ob-shell is the only babel language using a lambda to put
the execution function name together. */
pre.src-bash:before { content: 'bash'; }
pre.src-csh:before { content: 'csh'; }
pre.src-ash:before { content: 'ash'; }
pre.src-dash:before { content: 'dash'; }
pre.src-ksh:before { content: 'ksh'; }
pre.src-mksh:before { content: 'mksh'; }
pre.src-posh:before { content: 'posh'; }
/* Additional Emacs modes also supported by the LaTeX listings package */
pre.src-ada:before { content: 'Ada'; }
pre.src-asm:before { content: 'Assembler'; }
pre.src-caml:before { content: 'Caml'; }
pre.src-delphi:before { content: 'Delphi'; }
pre.src-html:before { content: 'HTML'; }
pre.src-idl:before { content: 'IDL'; }
pre.src-mercury:before { content: 'Mercury'; }
pre.src-metapost:before { content: 'MetaPost'; }
pre.src-modula-2:before { content: 'Modula-2'; }
pre.src-pascal:before { content: 'Pascal'; }
pre.src-ps:before { content: 'PostScript'; }
pre.src-prolog:before { content: 'Prolog'; }
pre.src-simula:before { content: 'Simula'; }
pre.src-tcl:before { content: 'tcl'; }
pre.src-tex:before { content: 'TeX'; }
pre.src-plain-tex:before { content: 'Plain TeX'; }
pre.src-verilog:before { content: 'Verilog'; }
pre.src-vhdl:before { content: 'VHDL'; }
pre.src-xml:before { content: 'XML'; }
pre.src-nxml:before { content: 'XML'; }
/* add a generic configuration mode; LaTeX export needs an additional
(add-to-list 'org-latex-listings-langs '(conf " ")) in .emacs */
pre.src-conf:before { content: 'Configuration File'; }
table { border-collapse:collapse; }
caption.t-above { caption-side: top; }
caption.t-bottom { caption-side: bottom; }
td, th { vertical-align:top; }
th.org-right { text-align: center; }
th.org-left { text-align: center; }
th.org-center { text-align: center; }
td.org-right { text-align: right; }
td.org-left { text-align: left; }
td.org-center { text-align: center; }
dt { font-weight: bold; }
.footpara { display: inline; }
.footdef { margin-bottom: 1em; }
.figure { padding: 1em; }
.figure p { text-align: center; }
.equation-container {
display: table;
text-align: center;
width: 100%;
}
.equation {
vertical-align: middle;
}
.equation-label {
display: table-cell;
text-align: right;
vertical-align: middle;
}
.inlinetask {
padding: 10px;
border: 2px solid gray;
margin: 10px;
background: #ffffcc;
}
#org-div-home-and-up
{ text-align: right; font-size: 70%; white-space: nowrap; }
textarea { overflow-x: auto; }
.linenr { font-size: smaller }
.code-highlighted { background-color: #ffff00; }
.org-info-js_info-navigation { border-style: none; }
#org-info-js_console-label
{ font-size: 10px; font-weight: bold; white-space: nowrap; }
.org-info-js_search-highlight
{ background-color: #ffff00; color: #000000; font-weight: bold; }
.org-svg { width: 90%; }
/*]]>*/-->
</style>
<link rel="stylesheet" href="../../../css/org.css" type="text/css" />
<script type="text/javascript">
/*
@licstart The following is the entire license notice for the
JavaScript code in this tag.
Copyright (C) 2012-2020 Free Software Foundation, Inc.
The JavaScript code in this tag is free software: you can
redistribute it and/or modify it under the terms of the GNU
General Public License (GNU GPL) as published by the Free Software
Foundation, either version 3 of the License, or (at your option)
any later version. The code is distributed WITHOUT ANY WARRANTY;
without even the implied warranty of MERCHANTABILITY or FITNESS
FOR A PARTICULAR PURPOSE. See the GNU GPL for more details.
As additional permission under GNU GPL version 3 section 7, you
may distribute non-source (e.g., minimized or compacted) forms of
that code without the copy of the GNU GPL normally required by
section 4, provided you include this license notice and a URL
through which recipients can access the Corresponding Source.
@licend The above is the entire license notice
for the JavaScript code in this tag.
*/
<!--/*--><![CDATA[/*><!--*/
function CodeHighlightOn(elem, id)
{
var target = document.getElementById(id);
if(null != target) {
elem.cacheClassElem = elem.className;
elem.cacheClassTarget = target.className;
target.className = "code-highlighted";
elem.className = "code-highlighted";
}
}
function CodeHighlightOff(elem, id)
{
var target = document.getElementById(id);
if(elem.cacheClassElem)
elem.className = elem.cacheClassElem;
if(elem.cacheClassTarget)
target.className = elem.cacheClassTarget;
}
/*]]>*///-->
</script>
</head>
<body>
<div id="content">
<h1 class="title">Yazılım Gündemi - 15
<br />
<span class="subtitle">21-27 Ekim 2019</span>
</h1>
<div id="table-of-contents">
<h2>İçindekiler</h2>
<div id="text-table-of-contents">
<ul>
<li><a href="#org6c72954">1. Yeni bir önbellek zehirleme açığı ortaya çıktı: CPDoS</a></li>
<li><a href="#org843902a">2. PHP-FPM'deki hata saldırganların uzaktan kod çalıştırmasına olanak sağlıyor</a></li>
<li><a href="#org10d5cc1">3. GitLab, hizmetlerine telemetri servisi eklemek istedi fakat vazgeçti</a></li>
<li><a href="#org4711ca0">4. TypeScript 3.7 RC sürümü duyuruldu</a></li>
<li><a href="#org5f32821">5. Turkcell'in, Firefox Preview lisansını ihlal ettiği ortaya çıktı</a></li>
<li><a href="#org33b04ad">6. Firefox 70 ile gelen yeni özellikler</a>
<ul>
<li><a href="#orgd476b6b">6.1. [CSS] Altı çizgili yazılar için yeni seçenekler</a></li>
<li><a href="#org6c589bf">6.2. [JS] Numeric Separators</a></li>
</ul>
</li>
<li><a href="#orga0297df">7. Chrome 80 sürümünde <code>SameSite=None; Secure</code> özelliği gelecek</a></li>
<li><a href="#org43d735c">8. Yeni bir Qt aracı duyuruldu: Qt Design Viewer</a></li>
<li><a href="#orgfa9bc2f">9. Yaklaşan Etkinlikler</a></li>
<li><a href="#org61ef896">10. Diğer Haberler</a></li>
<li><a href="#orgf26fb05">11. Lisans</a></li>
</ul>
</div>
</div>
<div class="figure">
<p><img src="gorseller/yazilim-gundemi-banner.png" alt="yazilim-gundemi-banner.png" />
</p>
</div>
<div class="org-center">
<p>
<a href="../14/yazilim-gundemi-14.html">< Önceki Gündem</a> | <b>21-27 Ekim 2019</b> | <a href="../16/yazilim-gundemi-16.html">Sonraki Gündem ></a>
</p>
<p>
<a href="https://teknoseyir.com/blog/yazilim-gundemi-15-21-27-ekim-2019">TeknoSeyir'de Oku</a>
</p>
</div>
<div id="outline-container-org6c72954" class="outline-2">
<h2 id="org6c72954"><span class="section-number-2">1</span> Yeni bir önbellek zehirleme açığı ortaya çıktı: <a href="https://cpdos.org/">CPDoS</a></h2>
<div class="outline-text-2" id="text-1">
<p>
Gün geçmiyor ki yeni bir güvenlik açığı daha ortaya çıkmasın. Alman siber
güvenlik araştırmacıları, bu hafta yayınladıkları "<a href="https://cpdos.org/paper/Your_Cache_Has_Fallen__Cache_Poisoned_Denial_of_Service_Attack__Preprint_.pdf">Your Cache Has Fallen:
Cache-Poisoned Denial-of-Service Attack</a>" başlıklı makaleleriyle yeni bir açığı
ortaya çıkardı. Üstelik bu açıktan sektörde sıkça kullanılan Amazon CloudFront,
Cloudflare, Akamai gibi CDN (Content Delivery Network) hizmetlerini de
etkiliyor.
</p>
<div class="figure">
<p><img src="gorseller/CPDoS.png" alt="CPDoS.png" />
</p>
<p><span class="figure-number">Şekil 2: </span>CPDoS Açığı</p>
</div>
<p>
Görselden yola çıkarak açığı açıklamak gerekirse:
</p>
<ol class="org-ol">
<li>Saldırgan sitenin kabul etmediği bir HTTP Header bilgisiyle GET isteği
yapıyor. (Örn: <code>X-Zararli-Baslik: Deneme</code>)</li>
<li>Önbellek sunucusu böyle bir isteği daha önce hafızasında tutmadığı için
isteği gerçek sunucuya gönderiyor.</li>
<li>Gerçek sunucu da böyle bir HTTP Header bilgisini kabul etmediği için
önbellek sunucusuna hata mesajı gönderiyor.</li>
<li>Önbellek sunucusu, gerçek sunucudan aldığı sayfayı aynen saldırgana
gönderiyor.</li>
<li>Normal kullanıcı siteye normal bir GET isteği gönderiyor.</li>
<li>Önbellek sunucusu kullanıcıya yine hafızasındaki hata sayfasını
gönderiyor.</li>
</ol>
<p>
Aslında bu açığın 3 tane de alt türü mevcut. Bunlar da şu şekilde:
</p>
<ul class="org-ul">
<li><b>HTTP Header Oversize (HHO):</b> HTTP isteğinin boyutunu aşırı yükselterek
siteyi hata vermeye zorlama.</li>
<li><b>HTTP Meta Character (HMC):</b> HTTP isteğine zararlı karakter (<code>\n</code>,
<code>\r</code>, <code>\a</code> gibi) ekleyerek siteyi hata vermeye zorlama.</li>
<li><b>HTTP Method Override (HMO):</b> Sitenin kabul etmediği HTTP methodları
(DELETE gibi) göndererek siteyi hata vermeye zorlama.</li>
</ul>
<p>
Açığın nasıl kullanıldığını gösteren bir videoyu <a href="https://www.youtube.com/watch?v=c4-1UaEEwI8">bu adresten</a> izleyebilirsiniz.
Açıktan etkilenen web sunucu ve CDN hizmetlerinin listesi ise bu şekilde:
</p>
<div class="figure">
<p><img src="gorseller/cpdos-etkileri.png" alt="cpdos-etkileri.png" />
</p>
<p><span class="figure-number">Şekil 3: </span>Yukarıdaki açık türlerinin kısaltmaları bu tablodaki bir hücrede varsa o sistemde açık var demektir</p>
</div>
<p>
Yalnız tabii ki de etik kurallar gereği bulunan açık önce etkilenebilecek
firmalarla paylaşıldığı için çoğu web sunucusu ve CDN hizmeti sağlayan firmalar
açıkları gidermiş durumda. Yani korkacak bir şey yok gibi gözüküyor.
</p>
<p>
Daha detaylı bilgi için konu başlığına eklediğim bağlantıdaki sayfayı ziyaret
edebilirsiniz.
</p>
</div>
</div>
<div id="outline-container-org843902a" class="outline-2">
<h2 id="org843902a"><span class="section-number-2">2</span> PHP-FPM'deki hata saldırganların uzaktan <a href="https://thehackernews.com/2019/10/nginx-php-fpm-hacking.html">kod çalıştırmasına olanak sağlıyor</a></h2>
<div class="outline-text-2" id="text-2">
<p>
<a href="https://php-fpm.org/">PHP-FPM (FastCGI Process Manager)</a>, normal PHP'deki FastCGI implementasyonuna
alternatif daha gelişmiş ve yüksel verimlilik sunan bir işleyici. Fakat bu
projedeki bir bellek hatası, diğer birkaç sorunla daha birleşince
saldırganların sunucuda zararlı kod çalıştırabileceği bir güvenlik zafiyeti
haline geliyor. Her ne kadar bu açığı meydana getiren koşulların bir araya
gelmesi zor gözükse de güvenlik açığı sonuçta, ihmal etmeye gelmez.
</p>
<p>
Wallarm isimli şirkette güvenlik araştırmacısı olarak çalışan Andrew Danau
tarafından <a href="https://lab.wallarm.com/php-remote-code-execution-0-day-discovered-in-real-world-ctf-exercise/">ortaya çıkarılan</a> bu açığı exploit edenler ise Omar Ganiev ve Emil
Lerner.
</p>
<p>
Güvenlik zafiyetinin oluşabilmesi için gerekli koşullar ise şu şekilde:
</p>
<ul class="org-ul">
<li>NGINX web sunucusunun PHP-FPM ile çalışması için ayarlanmış olması,</li>
<li><code>fastcgi_split_path_info</code> direktifinde <b>^</b> ile başlayan ve <b>$</b> ile biten
bir regex ifadesinin tanımlı olması</li>
<li><code>PATH_INFO</code> değişkeninin <code>fastcgi_param</code> direktifi ile tanımlanması,</li>
<li>ve istenen dosyanın olup olmadığını kontrol eden herhangi bir ayarın
olmaması,</li>
</ul>
<p>
NGINX'de şöyle ayarlar varsa:
</p>
<div class="org-src-container">
<pre class="src src-nginx"><span class="org-keyword">location</span> ~ <span class="org-function-name">[^/]\.php(/|$)</span> {
<span class="org-comment-delimiter"># </span><span class="org-comment">...</span>
<span class="org-keyword">fastcgi_split_path_info</span> ^(.+?\.php)(/.*)$;
<span class="org-keyword">fastcgi_param</span> PATH_INFO <span class="org-variable-name">$fastcgi_path_info</span>;
<span class="org-keyword">fastcgi_pass</span> php:9000;
<span class="org-comment-delimiter"># </span><span class="org-comment">...</span>
}
</pre>
</div>
<p>
güvenlik zafiyeti de oluşmuş oluyor. Saldırgan da regex ifadesini bir şekilde
maniple ederek bu bellek hatasını tetikliyor ve URL üzerinden istediği
komutları çalıştırabilir hale geliyor.
</p>
<div class="figure">
<p><img src="gorseller/php-fpm-acik.png" alt="php-fpm-acik.png" />
</p>
<p><span class="figure-number">Şekil 4: </span>Görselde kullanılan exploit <a href="https://github.com/neex/phuip-fpizdam">bu adreste</a> yayınlanmış</p>
</div>
<p>
PHP 7.3.11 ve PHP 7.2.24 sürümlerinde bu açıklar giderilmiş. Siz de
sunucularınızdaki NGINX ayarlarınızı kontrol edin ve ilgili PHP
güncellemelerini yapmayı ihmal etmeyin.
</p>
</div>
</div>
<div id="outline-container-org10d5cc1" class="outline-2">
<h2 id="org10d5cc1"><span class="section-number-2">3</span> GitLab, hizmetlerine telemetri servisi eklemek istedi fakat vazgeçti</h2>
<div class="outline-text-2" id="text-3">
<p>
GitLab geçtiğimiz haftalarda yayınladığı bir <a href="https://about.gitlab.com/blog/2019/10/10/update-free-software-and-telemetry/">blog yazısıyla</a> kullanıcılara daha
iyi hizmet verebilmek için GitLab.com ve ilgili servislerine telemetri (sayfayı
ziyaret eden kullanıcıların davranışlarıyla ilgili raporlar hazırlayan
servislere verilen isim) ekleyeceğini duyurmuştu. GitLab'ın bu girişimi, her ne
kadar, "Eğer tarayıcınızın Do Not Track (DNT- Beni takip etme) ayarını
kullanıyorsanız buna saygı göstereceğiz" ve "GitLab Community Edition'da böyle
bir şey olmayacak" deseler bile geliştirici toplulukları tarafından hiç hoş
karşılanmadı ve <a href="https://news.ycombinator.com/item?id=21343761">HackerNews</a> ve <a href="https://www.reddit.com/r/programming/comments/dm72oa/gitlab_mandating_thirdparty_telemetry_locks_out">Reddit</a> gibi platformlarda tartışmalara yol açtı.
Bunun üzerine GitLab'da ilgili blog yazısına bir güncelleme notu ekleyerek, bu
değişikliklerden vazgeçtiklerini ve üzerine <a href="https://gitlab.com/gitlab-com/www-gitlab-com/issues/5672">biraz daha çalışacaklarını</a>
duyurdular.
</p>
<p>
Bu konu hakkında siz ne düşünüyorsunuz? Hem bir geliştirici olarak hem de bir
kullanıcı olarak telemetri servisleriyle ilgili genel görüşünüz nedir? Yorumlar
kısmında konuşalım.
</p>
</div>
</div>
<div id="outline-container-org4711ca0" class="outline-2">
<h2 id="org4711ca0"><span class="section-number-2">4</span> TypeScript <a href="https://devblogs.microsoft.com/typescript/announcing-typescript-3-7-rc/">3.7 RC sürümü duyuruldu</a></h2>
<div class="outline-text-2" id="text-4">
<p>
Microsoft tarafından geliştirilen tip destekli JavaScript yazmayı sağlayan
TypeScript dilinin bu hafta 3.7 RC sürümü duyuruldu. Daha <a href="https://github.com/microsoft/TypeScript/issues/33352">önce yayınlanan
planda dokümanı</a>nda da belirtilen tarihten 2 gün sonra gerçekleşmiş olsa da her
şey yolunda gözüküyor. TypeScript 3.7 ile gelecek iki özelliğe daha önceki
gündem yazılarında değinmiştik (bkz: <a href="../09/yazilim-gundemi-09.html">Yazılım Gündemi - 9</a>). O yazıdaki
özellikler haricinde yeni eklenen bir özelliğe daha göz atalım demek isterdim
fakat ilgili blog yazısındaki "<i>Assertion Functions</i>" bölümünü okumama rağmen
tam olarak anlayamadım, sanırım bunda uzun zamandır JavaScript yazmıyor
olmamın da payı var.
</p>
<p>
Daha detaylı bilgi ve eklenen özelliklerle ilgili konu başlığına eklediğim
bağlantıya tıklayabilirsiniz.
</p>
</div>
</div>
<div id="outline-container-org5f32821" class="outline-2">
<h2 id="org5f32821"><span class="section-number-2">5</span> Turkcell'in, Firefox Preview lisansını <a href="https://twitter.com/FirefoxPreview/status/1187461728709173254?s=20">ihlal ettiği ortaya çıktı</a></h2>
<div class="outline-text-2" id="text-5">
<p>
Turkcell'in geliştirdiği "yerli arama motoru" Yaani'nin, mobil cihazlar için
geliştirdiği tarayıcısı, Firefox Preview'den forklanarak oluşturulmuş bir
tarayıcı. Bunda bir sıkıntı yok. Firefox zaten açık kaynak kodlu ve özgür
lisanslı bir uygulama, nitekim Tor Browser da Firefox'dan forklanmış. Fakat
sorun Turkcell, Firefox Preview'in lisansı olan <a href="https://www.mozilla.org/en-US/MPL/2.0/">Mozilla Public License 2.0</a>'ı
ihlal etmesi. Yaani tarayıcısı açılırken bir kullanım sözleşmesi gösteriyor ve
burada da MPL 2.0 lisansı listelenmiş fakat bu lisansın bir şartı olan kodların
aynı lisans ile paylaşılması maddesi ihlal edilmiş (Madde 3.2). Turkcell, Yaani
mobil uygulamasının kodlarını henüz hiçbir yerde paylaşmış değil. Konu Türkiye
basınında hiç yer almadı, dolayısıyla Turkcell konuyla ilgili bir cevap da
yayınlamış değil.
</p>
<div class="figure">
<p><img src="gorseller/turkcell-mpl-ihlal.png" alt="turkcell-mpl-ihlal.png" height="400" />
</p>
<p><span class="figure-number">Şekil 5: </span>Turkcell Yaani uygulamasının kullanım sözleşmesinde MPL 2.0 lisansı listelenmiş.</p>
</div>
<p>
Konuyla ilgili siz ne düşünüyorsunuz diyeceğim ama pek şaşırdığınızı
düşünmüyorum bu habere. Ben de şaşırmadım. Daha açık kaynak kullandığımız
kodların lisanslarına bile saygı duymuyorken, Türkiye'den bir Google çıkmasını
beklemek saçma olur diye düşünüyorum.
</p>
</div>
</div>
<div id="outline-container-org33b04ad" class="outline-2">
<h2 id="org33b04ad"><span class="section-number-2">6</span> Firefox 70 ile gelen <a href="https://hacks.mozilla.org/2019/10/firefox-70-a-bountiful-release-for-all/">yeni özellikler</a></h2>
<div class="outline-text-2" id="text-6">
<p>
Bu hafta Firefox tarayıcısının 70 numaralı sürümü yayınlandı. Normal
kullanıcıları ilgilendiren özelliklerin bir kısmını <a href="https://teknoseyir.com/durum/1162388">şuradaki paylaşımım</a>da
özetlemiştim. Şimdi de biz geliştiricileri ilgilendiren birkaç değişikliğe
bakalım:
</p>
</div>
<div id="outline-container-orgd476b6b" class="outline-3">
<h3 id="orgd476b6b"><span class="section-number-3">6.1</span> [CSS] Altı çizgili yazılar için yeni seçenekler</h3>
<div class="outline-text-3" id="text-6-1">
<p>
Artık altı çizgili yazılarımızı daha da özelleştirebileceğiz. Şöyle ki:
</p>
<ul class="org-ul">
<li><b><a href="https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/text-decoration-thickness">text-decoration-thickness</a></b> ile alt çizginin boyutunu değiştirebiliyoruz,</li>
<li><b><a href="https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/text-underline-offset">text-underline-offset</a></b> ile alt çizginin konumunu değiştirebiliyoruz,</li>
<li><b><a href="https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/text-decoration-skip-ink">text-decoration-skip-ink</a></b> ile de alt çizginin, harflerin kuyruklarından
geçerken çizilmemesini sağlayabilirsiniz. Bu özellik artık varsayılan
olarak <code>auto</code> olacak.</li>
</ul>
<p>
Böyle kuru kuru olmadı gelin bir örnek yapalım:
</p>
<div class="org-src-container">
<pre class="src src-html"><<span class="org-function-name">style</span>>
h1 {
text-decoration: underline red;
text-decoration-thickness: 3px;
text-underline-offset: 6px;
}
</<span class="org-function-name">style</span>>
<<span class="org-function-name">h1</span>>selam teknoseyir <<span class="org-function-name">br</span>/> bu firefox'un yeni css özelliği</<span class="org-function-name">h1</span>>
</pre>
</div>
<p>
ve işte sonuç:
</p>
<div class="figure">
<p><img src="gorseller/firefox-yeni-css.png" alt="firefox-yeni-css.png" />
</p>
</div>
</div>
</div>
<div id="outline-container-org6c589bf" class="outline-3">
<h3 id="org6c589bf"><span class="section-number-3">6.2</span> [JS] <a href="https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/JavaScript/Reference/Lexical_grammar#Numeric_separators">Numeric Separators</a></h3>
<div class="outline-text-3" id="text-6-2">
<p>
Türkçe'ye sanırım numara ayırıcılar olarak çevirebiliriz bu özelliği. Bu yeni
özellik sayesinde artık JavaScript'de sayı değişkeni tanımlarken daha kolay
okuyabilmek için bu şekilde sayıların basamaklarını ayırabileceğiz:
</p>
<div class="org-src-container">
<pre class="src src-javascript"><span class="org-keyword">let</span> <span class="org-variable-name">sayi1</span>=1_000_000;
console.log(sayi1); <span class="org-comment-delimiter">// </span><span class="org-comment">çıktı: 1000000</span>
</pre>
</div>
<p>
Öyle çok olmazsa olmaz bir özellik değil ama yine de faydalı.
</p>
<p>
İncelediğim iki özelliğin de diğer tarayıcılardaki desteklenme durumlarını
kontrol etmek için eklediğim bağlantılardaki "<i>Browser compatibility</i>"
bölümüne göz atabilirsiniz. Ayrıca diğer eklenen özellikler için de konu
başlığına eklediğim bağlantıya tıklayabilirsiniz.
</p>
</div>
</div>
</div>
<div id="outline-container-orga0297df" class="outline-2">
<h2 id="orga0297df"><span class="section-number-2">7</span> Chrome 80 sürümünde <code>SameSite=None; Secure</code> <a href="https://blog.chromium.org/2019/10/developers-get-ready-for-new.html?m=1">özelliği gelecek</a></h2>
<div class="outline-text-2" id="text-7">
<p>
Çerezler (cookies) hem güvenliklerinin sağlanması açısından hem de
yönetimlerinin zor olması açısından geliştiricileri uğraştırmalarıyla ünlü
yapılardır. Özellikle de <a href="https://cheatsheetseries.owasp.org/cheatsheets/Cross-Site_Request_Forgery_Prevention_Cheat_Sheet.html">Cross-Site Request Forgery (CSRF)</a> olarak bilinen
güvenlik zafiyeti, bir dönem her geliştiricinin korkulu rüyasıydı. Neyse ki
tarayıcılardaki cookie özelliklerinin gelişmesiyle ve geliştiricilerin de
bilinçlenmesiyle o günler geride kaldı.
</p>
<p>
Chromium takımı bu hafta yayınladıkları blog yazısı ile biz geliştiricileri
<code>SameSite=None; Secure</code> özelliğine hazır olmaya çağırıyor fakat bu özelliğin
neleri değiştirdiğinizi anlamak için önce Cross-Site ve Same-Site kavramlarına
bakmamız gerek.
</p>
<p>
Her cookie bir domain ile ilişkilendirilmiştir. Eğer bu domain ile tarayıcının
adres çubuğundaki domain farklı ise bu Cross-Site Cookie; aynı ise Same-Site
Cookie ismini alıyor. Cross-Site Cookie'ler ziyaret ettiğimiz bir çok web
sitesinin üçüncü parti olarak sitesine eklediği hizmetlerden (reklam,
istatistik vb.) gelebilir. Same-Site cookie'ler ise genellikle kullanıcıları
siteye giriş yapılmış tutmak (beni hatırla seçeneği) için kullanılır. Doğal
olarak bu Same-Site cookie'lere dışarıdan erişilmesini istemiyoruz. Bu noktada
kullanabileceğimiz iki ayar (<code>SameSite=Lax</code> ve <code>SameSite=Strict</code>) hali hazırda
zaten mevcut fakat artık Chrome aksi belirtilmediği sürece tüm cookie'leri
dışarıdan erişilmesi istenmeyen, yani Same-Site olarak değerlendirecek. Aksini
belirtmek için, yani cookie'yi Cross-Site yapmak için de <code>SameSite=None;
Secure</code> özelliğini kullanmamız gerekecek ve Cross-Site cookie kullanacak
sitelerin de artık HTTPS olmaları zorunlu olacak. Bu elbette cross-site
güvenlik tehditlerini tamamen ortadan kaldırmayacak ama ağ üzerinden yapılacak
manipülasyonların büyük oranda önüne geçmiş olacak.
</p>
<p>
2020 Şubat ayında yayınlanması planan Chrome 80 sürümüyle hayatımıza girecek
olan bu değişikliğe hazır olmak için yapılması gerekenleri şu şekilde sıralamış
Google:
</p>
<ul class="org-ul">
<li>Bazı dillerde ya da kütüphaneler henüz <code>None</code> değerini desteklemiyor
olabilir. Böyle bir durumda cookie header bilgisine kendiniz eklemeniz
gerekecek. Bazı dil ve kütüphanelerde bunun nasıl yapılacağını anlatan
şöyle bir depo hazırlamış Google:
<a href="https://github.com/GoogleChromeLabs/samesite-examples">https://github.com/GoogleChromeLabs/samesite-examples</a></li>
<li>Bazı tarayıcılar ya da tarayıcıların eski versiyonları <code>None</code> değerini
desteklemiyor olabilir. Uyumsuz istemciler listesine buradan
bakabilirsiniz:
<a href="https://www.chromium.org/updates/same-site/incompatible-clients">https://www.chromium.org/updates/same-site/incompatible-clients</a></li>
<li>Diğerleri için konu başlığına eklediğim bağlantıdaki blog yazısının "<i>How
to Prepare; Known Complexities</i>" bölümüne bakabilirsiniz.</li>
</ul>
<p>
Ayrıca bu davranışı test etmek için Chrome 76 ve yukarısındaki sürümler için
<i>chrome://flags</i> adresinden "<i>SameSite by default cookies</i>" ve "<i>Cookies
without SameSite must be secure</i>" ayarlarını açabilirsiniz.
</p>
<p>
Same-Site Cookie'lerle ilgili daha detaylı bilgi için <a href="https://web.dev/samesite-cookies-explained/">bu adresi</a> ziyaret
edebilirsiniz.
</p>
</div>
</div>
<div id="outline-container-org43d735c" class="outline-2">
<h2 id="org43d735c"><span class="section-number-2">8</span> Yeni bir Qt aracı duyuruldu: <a href="https://www.qt.io/blog/web-based-qt-design-viewer">Qt Design Viewer</a></h2>
<div class="outline-text-2" id="text-8">
<p>
<a href="https://doc.qt.io/qt-5/wasm.html">Qt for WebAssembly</a> üzerinde geliştirilen bu araç sayesinde artık QML
uygulamaları tarayıcı üzerinde çalıştırılabilecek. Eğer tarayıcınızda
WebAssembly desteği varsa <a href="http://qt-webassembly.io/designviewer/">buraya</a> tıklayarak ilgili aracı kullanabilirsiniz.
Benim gibi Qt sistemine uzak birisiyseniz de Examples kısmındaki hazır
dosyalardan birisi seçerek aracı inceleyebilirsiniz.
</p>
</div>
</div>
<div id="outline-container-orgfa9bc2f" class="outline-2">
<h2 id="orgfa9bc2f"><span class="section-number-2">9</span> Yaklaşan Etkinlikler</h2>
<div class="outline-text-2" id="text-9">
<table border="2" cellspacing="0" cellpadding="6" rules="groups" frame="hsides" width="100%">
<colgroup>
<col class="org-left" />
<col class="org-left" />
<col class="org-left" />
</colgroup>
<thead>
<tr>
<th scope="col" class="org-left">Etkinlik İsmi</th>
<th scope="col" class="org-left">Yeri</th>
<th scope="col" class="org-left">Tarihi</th>
</tr>
</thead>
<tbody>
<tr>
<td class="org-left"><a href="https://kommunity.com/jsantalya/events/hacktoberfest-jsantalya">Hacktoberfest - JSAntalya</a></td>
<td class="org-left">Antalya</td>
<td class="org-left">28 Ekim 19:00</td>
</tr>
<tr>
<td class="org-left"><a href="https://www.eventbrite.com/e/devopsu-kesfedelim-tickets-77855011435">DevOps'u Keşfedelim</a></td>
<td class="org-left">İstanbul</td>
<td class="org-left">31 Ekim 19:00</td>
</tr>
<tr>
<td class="org-left"><a href="https://kommunity.com/frontend-istanbul/events/secure-front-end-development">Secure Front-end Development</a></td>
<td class="org-left">İstanbul</td>
<td class="org-left">31 Ekim 19:30</td>
</tr>
<tr>
<td class="org-left"><a href="https://kommunity.com/fsankara/events/hello-world-cyberpark">Hello World (Full Stack Ankara)</a></td>
<td class="org-left">Ankara</td>
<td class="org-left">1 Kasım 19:00</td>
</tr>
<tr>
<td class="org-left"><a href="https://kommunity.com/ruby-turkiye/events/ruby-turkiye-bulusmasi-6">Ruby Türkiye Buluşması - 6</a></td>
<td class="org-left">İstanbul</td>
<td class="org-left">2 Kasım 13:00</td>
</tr>
<tr>
<td class="org-left"><a href="https://kommunity.com/manavgat-developers-group-mdg/events/developers-meeting-coffeetalk">Developers Meeting Coffee&Talk</a></td>
<td class="org-left">Antalya</td>
<td class="org-left">2 Kasım 15:00</td>
</tr>
</tbody>
</table>
</div>
</div>
<div id="outline-container-org61ef896" class="outline-2">
<h2 id="org61ef896"><span class="section-number-2">10</span> Diğer Haberler</h2>
<div class="outline-text-2" id="text-10">
<ul class="org-ul">
<li>Windows Terminal <a href="https://devblogs.microsoft.com/commandline/windows-terminal-preview-1910-release/">Preview 1910 duyuruldu</a>.</li>
<li>Microsoft, PowerShell 7 <a href="https://devblogs.microsoft.com/powershell/powershell-7-preview-5/">Preview 5 sürümü duyurudu</a>.</li>
<li>Netflix'den açık kaynaklı Jupyter Notebook alternatifi: <a href="https://medium.com/netflix-techblog/open-sourcing-polynote-an-ide-inspired-polyglot-notebook-7f929d3f447">Polynote</a>. <a href="https://github.com/polynote/polynote">GitHub
Deposu</a>.</li>
<li>Netflix, <a href="https://netflix.github.io/mantis/">Mantis</a> isimli gerçek-zamanlı akış işleme uygulamaları
için geliştirdiği platformu <a href="https://medium.com/netflix-techblog/open-sourcing-mantis-a-platform-for-building-cost-effective-realtime-operations-focused-5b8ff387813a">açık kaynak yaptı</a>. <a href="https://github.com/netflix/mantis/">GitHub Deposu</a>.</li>
<li><a href="https://education.github.com/classroom-report/2019">GitHub Education Classroom Raporu</a> yayınlandı.</li>
<li>Google'dan, araştırmalar için Haskell ailesine yeni bir dil: <a href="https://github.com/google-research/dex-lang">Dex</a>.</li>
<li>Unity, mimarlar için yeni bir açık kaynak <a href="https://archpaper.com/2019/10/unity-reflect-open-source-tool/">araç geliştiriyormuş</a>.</li>
<li>Electron <a href="https://electronjs.org/blog/electron-7-0">7.0.0 duyuruldu</a>.</li>
<li>NodeJS <a href="https://github.com/nodejs/node/releases/tag/v13.0.0">13.0.0</a> ve <a href="https://github.com/nodejs/node/releases/tag/v13.0.1">13.0.1</a> yayınlandı.</li>
<li>Ruby programlama dilinin <a href="https://www.ruby-lang.org/en/news/2019/10/22/ruby-2-7-0-preview2-released/">2.7.0-preview2 sürümü yayınlandı</a>.</li>
<li>Elm programlama dilinin <a href="https://elm-lang.org/news/the-syntax-cliff">0.19.1 sürümü yayınlandı</a>, <a href="https://github.com/elm/compiler/blob/master/docs/upgrade-instructions/0.19.1.md">yükseltme rehberi</a>.</li>
<li>Firefox Preview sürümüne <a href="https://blog.mozilla.org/addons/2019/10/23/fx-preview-geckoview-add-ons-support/">GeckoView desteği eklendi</a>.</li>
<li>Emscripten, güncel LLVM sürümüne geçtiğini <a href="https://groups.google.com/forum/#!msg/emscripten-discuss/NpxVAOirSl4/cNDszSPkAAAJ">duyurdu</a>. <a href="https://github.com/emscripten-core/emsdk/pull/373">Pull Request</a></li>
<li>Material Components Android kütüphanesinin <a href="https://github.com/material-components/material-components-android/releases/tag/1.2.0-alpha01">1.2.0-alpha01 sürümü yayınlandı</a>.</li>
<li>Qt 3D kütüphanesinin <a href="https://www.kdab.com/qt-3d-synchronisation-revisited/">5.14 sürümü yayınlandı</a>.</li>
</ul>
</div>
</div>
<div id="outline-container-orgf26fb05" class="outline-2">
<h2 id="orgf26fb05"><span class="section-number-2">11</span> Lisans</h2>
<div class="outline-text-2" id="text-11">
<div class="org-center">
<div class="figure">
<p><img src="../../../img/CC_BY-NC-SA_4.0.png" alt="CC_BY-NC-SA_4.0.png" height="75" />
</p>
</div>
<p>
<a href="yazilim-gundemi-15.html">Yazılım Gündemi - 15</a> yazısı <a href="https://erenhatirnaz.github.io">Eren Hatırnaz</a> tarafından <a href="http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Creative Commons
Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı</a> (CC BY-NC-SA 4.0)
ile lisanslanmıştır.
</p>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div id="postamble" class="status">
<p class="date">Tarih: 27 Ekim 2019</p>
<p class="author">Yazar: Eren Hatırnaz</p>
<p class="date">Oluşturuldu: 2021-01-24 Sun 22:46</p>
<p class="validation"><a href="http://validator.w3.org/check?uri=referer">Validate</a></p>
</div>
</body>
</html>